فنگ شویی؛ هماهنگی با انرژی‌های طبیعی یا یک پدیده‌ جذاب شبه‌علمی؟

خبرگزاری آنا، محمدامین پورحسینقلی: اولین بار که نام عبارت فنگ‌شویی به گوشم خورد در یک بحث دوستانه بود. سیما با هیجان از تغییرات جدید در خانه‌اش صحبت می‌کرد. او به‌تازگی چیدمان خانه‌اش را بر اساس اصول فنگ شویی تغییر داده بود و معتقد بود که با این کار انرژی مثبت بیشتری به زندگی‌اش جذب شده است. او می‌گفت: «به‌محض اینکه تختخوابم را از زیر پنجره به دیوار سمت شرق منتقل کردم و یک آینه در گوشه اتاق گذاشتم، حس آرامش و موفقیت بیشتری در زندگی‌ام پیدا کردم.حالا همه چیز بهتر پیش می‌رود!» وقتی از او پرسیدم که چرا این تغییرات به نظرش مؤثر بوده‌اند، با اطمینان گفت: فنگ شویی به تعادل انرژی‌ها کمک می‌کند. این کار زندگی من را عوض کرده. او توصیه کرد من هم این اصول را در خانه خودم پیاده کنم. یادم است که مبلهای خانه را با کمک همسر جابجا کردیم تا حالت فنگ شویی بگیرد ولی تا جایی که خاطرم است برخلاف سیما، احساس آرامش یا موفقیت خاصی به ما دست نداد!

داستان سیما تنها یکی از هزاران نمونه‌ای است که در آن افراد به اصول فنگ شویی اعتقاد دارند و بر این باورند که تغییرات ساده در چیدمان خانه می‌تواند زندگی آن‌ها را بهتر کند. اما آیا واقعاً فنگ شویی این توانایی را دارد که موفقیت، آرامش و سلامتی را به زندگی افراد بیاورد؟ یا این یک شبه‌علم است که بیشتر از باورهای فرهنگی و احساسات شخصی تغذیه می‌شود تا شواهد علمی؟

فنگ شویی یک سنت باستانی چینی است که بر اساس تعادل انرژی “چی” در محیط زندگی تأکید دارد. این باور ادعا می‌کند که با چیدمان درست اشیاء و استفاده از عناصر طبیعی مانند آب، آتش، چوب و فلز می‌توان انرژی‌های مثبت را جذب و انرژی‌های منفی را دفع کرد. این اصول در طراحی داخلی و حتی معماری ساختمان‌ها به کار گرفته می‌شود و هدف آن ایجاد هماهنگی بین انسان و محیط اطرافش است. ادعاهای فنگ شویی شامل این است که تغییرات در جهت قرارگیری وسایل، انتخاب رنگ‌ها و استفاده از عناصر طبیعی می‌تواند به بهبود روحیه، سلامت، ثروت و حتی موفقیت شغلی منجر شود. اما این ادعاها تا چه حد به واقعیت نزدیک‌اند؟ فنگ شویی بیشتر بر پایه باورها و سنت‌های فرهنگی استوار است و شواهد علمی محکمی برای پشتیبانی از آن وجود ندارد. “چی” به‌عنوان یک مفهوم معنوی و غیرمادی تعریف می‌شود و هیچ تعریف علمی دقیقی برای آن وجود ندارد.

برخلاف نیروهای فیزیکی شناخته‌شده مانند گرانش یا الکترومغناطیس، “چی” قابل اندازه‌گیری یا مشاهده نیست. این امر باعث می‌شود فنگ شویی از دیدگاه علمی به‌عنوان یک شبه‌علم طبقه‌بندی شود. علاوه بر این، هیچ تحقیق علمی قابل‌اعتماد و تکرارپذیری نتوانسته است اثبات کند که تغییر در چیدمان اشیاء یا استفاده از عناصر خاص می‌تواند به بهبود سلامت یا موفقیت افراد منجر شود. بسیاری از ادعاهای مربوط به فنگ شویی به اثرات روانی مانند اثر پلاسیبو نسبت داده می‌شود. به عبارت دیگر، فرد ممکن است با باور به تأثیرات مثبت فنگ شویی، احساس بهتری پیدا کند، اما این بهبود ناشی از تغییرات محیطی واقعی نیست.

یکی از دلایلی که ممکن است برخی افراد از فنگ شویی بهره‌مند شوند، اثرات روانی آن است. تغییر در محیط زندگی می‌تواند احساسات و حالت روانی افراد را تحت تأثیر قرار دهد. ایجاد یک فضای منظم، استفاده از رنگ‌های آرام‌بخش و حذف عناصر اضافی می‌تواند به کاهش استرس و ایجاد احساس آرامش کمک کند. این تغییرات به دلیل اثرات روانی مثبت مرتبط با تغییرات محیطی هستند و به‌جای انرژی‌های کیهانی، بر مبنای اصول روان‌شناسی محیطی توضیح داده می‌شوند.

یکی از جنبه‌های مهم فنگ شویی، تجارت بزرگ و سودآور آن است. از مشاوران فنگ شویی که خدماتی با قیمت‌های بالا ارائه می‌دهند تا فروش محصولات خاصی مانند کریستال‌ها، آینه‌ها و نقاشی‌ها، صنعت فنگ شویی تبدیل به یک کسب‌وکار بزرگ شده است. این تبلیغات اغلب بر ترس‌ها و ناامیدی‌های افراد تکیه می‌کنند و وعده می‌دهند که با ایجاد تغییرات کوچک می‌توانند زندگی افراد را دگرگون کنند. اما بیشتر این محصولات و خدمات بدون شواهد علمی عرضه می‌شوند و به باورهای شخصی و فرهنگی وابسته هستند. باید توجه داشت که بسیاری از اصول فنگ شویی ممکن است با اصول طراحی داخلی مدرن همپوشانی داشته باشند. برای مثال، ایجاد فضاهای باز، استفاده از نور طبیعی و انتخاب رنگ‌های مناسب از جمله توصیه‌هایی است که هم در فنگ شویی و هم در طراحی داخلی علمی به آن توجه می‌شود. اما این شباهت‌ها به معنای تأیید علمی فنگ شویی نیستند. طراحی داخلی علمی بر پایه تحقیقات روان‌شناسی محیط و تجربه‌های واقعی است، در حالی که فنگ شویی بر اساس مفاهیم معنوی و فرهنگی عمل می‌کند.

فنگ شویی به‌عنوان یک سنت باستانی و فرهنگی در بسیاری از جوامع ارزشمند است و ممکن است به افراد کمک کند تا احساس بهتری نسبت به محیط زندگی‌شان داشته باشند. اما از دیدگاه علمی، فنگ شویی به‌عنوان یک شبه‌علم طبقه‌بندی می‌شود که فاقد شواهد قابل‌اعتبار برای اثبات تأثیرات ادعاشده است. تغییرات در چیدمان و محیط زندگی ممکن است از طریق اثرات روانی به بهبود حال فرد کمک کند، اما این بهبودها به دلیل وجود “چی” یا انرژی‌های کیهانی نیست. در نهایت، هرچند فنگ شویی می‌تواند به‌عنوان یک ابزار ذهنی و روانی مفید باشد، نباید آن را به‌عنوان یک روش علمی یا درمانی معتبر در نظر گرفت.