عدد «۷ میلیون نفر در معرض تومور مغزی» اخیراً در رسانه‌ها جنجال به پا کرده و موجی از نگرانی ایجاد کرده است. اما پشت این آمار عجیب، نه یک بحران پزشکی، بلکه یک اشتباه آماری پنهان شده است. آیا واقعاً آلودگی هوا چنین سونامی وحشتناکی به راه می‌اندازد یا این فقط یک بزرگ‌نمایی خیالی است؟
خبرگزاری آنا- محمدامین پورحسینقلی: آلودگی هوا یکی از چالش‌های جدی در کلانشهر‌ها است که تاثیرات منفی زیادی بر سلامت انسان و محیط زیست دارد. با افزایش جمعیت و رشد صنعتی، انتشار گاز‌های آلاینده مانند دی‌اکسید کربن، نیتروژن دی‌اکسید و ذرات معلق به شدت افزایش یافته است.
این آلودگی‌ها باعث بروز مشکلات تنفسی، سرطان و سایر بیماری‌های مزمن می‌شوند. همچنین، کیفیت هوا به شدت بر سلامت روان افراد نیز تاثیر می‌گذارد و می‌تواند منجر به اضطراب و افسردگی شود. علاوه بر تأثیرات بهداشتی، افزایش هزینه‌های درمان به دلیل بیماری‌های ناشی از آلودگی، بار اقتصادی سنگینی را بر دوش جامعه می‌گذارد. بنابراین، تلاش برای کاهش آلودگی هوا و بهبود کیفیت آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
با این حال چند روز پیش خبری در رسانه‌ها منتشر شد که به‌اندازه دیدن یک فیل در ترافیک تهران عجیب بود. ادعا شده بود که هفت میلیون ایرانی در آینده‌ای نزدیک به تومور مغزی مبتلا خواهند شد. دلیل؟ آلودگی هوا و افزایش “۷ درصدی” خطر ابتلا! اما قبل از اینکه این عدد شما را به وحشت بیندازد و فکر کنید که در صف بعدی بیمارستان نوبت شماست، بیایید کمی این آمار را با داده‌های واقعی بررسی کنیم.
هفت درصد از چه چیزی؟
ابتدا یک نکته ساده ولی مهم را روشن کنیم: افزایش “۷ درصدی خطر” به این معنی نیست که ۷ درصد از کل جمعیت به تومور مغزی مبتلا خواهند شد. بلکه منظور این است که خطر ابتلا نسبت به میزان فعلی ۷ درصد بیشتر می‌شود. حالا برویم سراغ داده‌های واقعی.
بر اساس آمار‌های معتبر جهانی، میزان بروز تومور مغزی در جمعیت عمومی حدود ۶ تا ۸ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر است. بیایید بدبین باشیم و بگوییم در ایران این عدد ۸ نفر است. اگر آلودگی هوا خطر را ۷ درصد افزایش دهد، یعنی این عدد به حدود ۸.۵۶ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر می‌رسد.
حالا این عدد را به کل جمعیت ۸۰ میلیونی ایران تعمیم دهیم به عددی در حدود ۷ هزار نفر می‌رسیم. یعنی حتی با بدترین شرایط، افزایش خطر منجر به حدود ۷ هزار نفر بیمار جدید می‌شود، نه ۷ میلیون نفر! بله، ظاهراً در محاسبات این گزارش، به‌جای درصد، از “دست‌گرمی تخیل” استفاده شده است.
تبدیل آلودگی به هراس: یک هنر رسانه‌ای؟
آلودگی هوا بدون شک یک بحران جدی است که بر سلامت ما تأثیر می‌گذارد. از مشکلات تنفسی گرفته تا بیماری‌های قلبی و حتی برخی اختلالات عصبی. اما چرا برخی رسانه‌ها دوست دارند از عدد‌های بزرگ برای تأکید بر جدیت ماجرا استفاده کنند؟
شاید فکر می‌کنند اگر عدد کوچک‌تر باشد، مخاطب روی کانال بعدی کلیک می‌کند. اما بازنشر اطلاعات نادرست، مثل انداختن یک قوطی زباله در رودخانه است؛ به‌ظاهر کوچک به نظر می‌رسد، اما جریان آن به همه جا می‌رسد و ذهن‌ها را آلوده می‌کند. وقتی آمار و ارقام بدون دقت منتشر شوند، نه‌تنها اعتماد به منابع علمی کاهش می‌یابد، بلکه ترس و نگرانی بی‌دلیل در جامعه ایجاد می‌شود.
اگر دوباره خبری با عدد‌هایی مثل ۷ میلیون شنیدید، بهتر است قبل از وحشت، یک ماشین‌حساب بردارید و خودتان حساب کنید. علم، برخلاف تخیل، به دقت نیاز دارد. وگرنه به‌زودی خبر‌هایی مثل “همه مردم جهان تا سال ۲۰۵۰ تومور مغزی خواهند داشت! ” را هم باید باور کنیم. بنابراین، لطفاً در بازنشر اطلاعات علمی کمی صبر، دقت و یک فنجان منطق به خرج دهید.
source