نگاهی به نقره؛ فلزی مغفول مانده

بازار نقره به عنوان یکی از مهم‌ترین بازار‌های فلزات گران‌بها در جهان، همواره تحت تأثیر عوامل مختلف اقتصادی، صنعتی و سرمایه‌گذاری قرار داشته است.

به گزارش بورس نیوز، بازار نقره به عنوان یکی از مهم‌ترین بازار‌های فلزات گران‌بها در جهان، همواره تحت تأثیر عوامل مختلف اقتصادی، صنعتی و سرمایه‌گذاری قرار داشته است. این فلز نه‌تنها در تولید زیورآلات و صنایع هنری کاربرد گسترده‌ای دارد، بلکه به دلیل خواص منحصر‌به‌فرد خود، در بخش‌های مختلف صنعتی از جمله صنایع الکترونیک، انرژی‌های تجدیدپذیر و تجهیزات پزشکی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در کنار این موارد، نقره به عنوان یک دارایی سرمایه‌ای نیز مورد توجه قرار دارد و سرمایه‌گذاران آن را به عنوان یک ابزار حفظ ارزش در برابر نوسانات اقتصادی و تورم می‌شناسند. با این حال، روند عرضه و تقاضای این فلز، به‌ویژه در سال‌های اخیر، دستخوش تغییراتی شده  که بررسی آن می‌تواند دیدگاه روشنی از آینده این بازار ارائه دهد.

تحلیل وضعیت جهانی عرضه و تقاضای نقره

روند عرضه و تقاضای نقره در بازار‌های جهانی نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۳ تولید این فلز با کاهش اندکی مواجه شده و به ۳۱،۴۳۶ تن رسیده است. از این میزان، ۷۲ درصد از تولید جهانی نقره از طریق استخراج معدنی تأمین شده، در حالی که ۱۸ درصد دیگر حاصل از بازیافت بوده است. کشور‌های پرو، استرالیا و روسیه همچنان در صدر تولیدکنندگان نقره قرار دارند و به ترتیب ۱۸، ۱۵.۴ و ۱۵.۱ درصد از سهم بازار جهانی را به خود اختصاص داده‌اند. در مقابل، میزان تقاضای نقره در سطح جهانی طی همین سال به ۳۷،۱۶۸ تن رسیده که نسبت به سال گذشته کاهش ۷ درصدی داشته است. این تقاضا عمدتاً از سوی صنایع مختلف صورت گرفته است و ۵۵ درصد از کل مصرف نقره در صنایع الکترونیک، خودروسازی، انرژی‌های تجدیدپذیر و سایر بخش‌های صنعتی به کار رفته است. سرمایه‌گذاران فیزیکی نیز ۲۰ درصد از این تقاضا را به خود اختصاص داده‌اند که نشان از جایگاه ویژه این فلز در بازار‌های مالی دارد. علاوه بر این، ۱۷ درصد از تقاضای جهانی به بخش جواهرات و زیورآلات و ۸ درصد دیگر به تولید ظروف نقره‌ای و عکاسی مربوط می‌شود.

جایگاه ایران در صنعت نقره؛ ظرفیت‌ها و چالش‌ها

در ایران نیز بازار نقره از جایگاه قابل توجهی برخوردار است و با توجه به ذخایر معدنی، ظرفیت بالایی برای تولید و فرآوری این فلز در کشور وجود دارد. نقره در ایران بیشتر به عنوان یک محصول جانبی در معادن سرب، روی و طلا تولید می‌شود. میزان تولید سالانه نقره در ایران حدود ۹۰ تن برآورد شده که بخش عمده آن به شکل کنسانتره و شمش عرضه می‌شود. برخی از مهم‌ترین معادن نقره کشور شامل معدن سرب و روی نخلک، معدن طلای قروه، معدن زر شوران، معدن آق دره، معدن مس سونگون و معدن انگوران هستند که سهم مهمی در استخراج نقره دارند.

علاوه بر خرید فیزیکی نقره در قالب شمش و ساچمه، در ماه‌های اخیر بازار نقره در ایران شاهد توسعه قابل توجهی بوده و امکان سرمایه‌گذاری در گواهی سپرده شمش نقره از طریق بورس کالا فراهم گردیده است. معاملات نقره در بورس کالا در ماه‌های اخیر روندی رو به رشد داشته و این مسئله نشان‌دهنده افزایش علاقه سرمایه‌گذاران به این فلز ارزشمند است. صندوق‌های سرمایه گذاری در بازار سرمایه نیز مجازند بخشی از منابع تحت مدیریت خود را به این فلز اختصاص دهند.

پیش‌بینی قیمت نقره در سال ۱۴۰۴

با توجه به شرایط اقتصادی جهانی، بسیاری از تحلیلگران افزایش قیمت نقره را در سال‌های آینده پیش‌بینی می‌کنند. عوامل متعددی در این روند تأثیرگذار هستند که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به سیاست‌های پولی بانک‌های مرکزی، نرخ بهره، میزان عرضه و تقاضا، تحولات ژئوپلیتیکی و افزایش سرمایه‌گذاری در فلزات گران‌بها اشاره کرد. همچنین، نقره به دلیل همبستگی بالای خود با طلا، تحت تأثیر روند قیمتی این فلز نیز قرار دارد و نسبت قیمت طلا به نقره به عنوان یک شاخص مهم در تحلیل بازار نقره در نظر گرفته می‌شود. از سوی دیگر، افزایش استفاده از نقره در صنایع نوین، به‌ویژه در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر و تولید خودرو‌های الکتریکی، باعث شده است که تقاضای صنعتی برای این فلز رشد چشمگیری داشته باشد. این موضوع یکی از دلایلی است که بسیاری از مؤسسات مالی و سرمایه‌گذاری، میانگین قیمت نقره در سال ۲۰۲۵ را در حدود ۳۷ دلار برای هر اونس تخمین زده‌اند.

بررسی معاملات گواهی سپرده نقره که اخیراً در بورس کالای ایران پذیرفته شده است نشان می‌دهد که در روز‌های ابتدایی عرضه این فلز گران‌بها در بورس، قیمت دلاری آن در بازار داخلی بالاتر از نرخ‌های جهانی بوده است. این اختلاف قیمت که ناشی از عوامل مختلفی مانند هیجانات اولیه بازار، محدودیت‌های عرضه و انتظارات سرمایه‌گذاران بود، در ادامه با تغییر شرایط تعدیل شد. 

با گذشت زمان و افزایش حجم معاملات، شفافیت قیمتی در بازار داخلی بیشتر شد و با وجود رشد نرخ ارز در کشور، قیمت دلاری نقره در بورس کالا روندی نزولی را تجربه کرد. این کاهش قیمت دلاری نقره به تدریج منجر به کاهش فاصله قیمتی میان اونس نقره در بازار داخلی و بازار‌های جهانی شد. در نتیجه، شاهد کاهش حباب قیمتی نقره در ایران بوده‌ایم، که می‌تواند به افزایش نقدشوندگی، کاهش نوسانات غیرمنطقی و حرکت این فلز ارزشمند به سمت قیمت‌های واقعی‌تر در بازار داخلی منجر شود. 

این روند نشان‌دهنده نقش کلیدی بورس کالا در ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضا و کمک به کشف قیمت واقعی بر اساس شرایط بازار جهانی و داخلی است. در صورت تداوم این شرایط و افزایش عمق بازار، می‌توان انتظار داشت که قیمت نقره در ایران همگرایی بیشتری با قیمت‌های جهانی پیدا کند و فرصت‌های سرمایه‌گذاری مطمئن‌تری برای فعالان این حوزه فراهم شود.

چالش‌های نقره در ایران

چالش‌های نقره در ایران تنها به کمبود سرمایه‌گذاری در بخش استخراج و فرآوری محدود نمی‌شود، بلکه مجموعه‌ای از مشکلات ساختاری، قانونی و زیست‌محیطی نیز بر این صنعت تأثیرگذار است. یکی از موانع اساسی، عدم توسعه کافی زیرساخت‌های فرآوری و پالایش نقره در داخل کشور است که باعث شده بخش قابل‌توجهی از نقره استخراج‌شده به صورت خام یا نیمه‌فرآوری‌شده تولید شود، درحالی‌که ایجاد واحد‌های پیشرفته فرآوری می‌تواند ارزش افزوده بیشتری برای اقتصاد ملی ایجاد کند. از سوی دیگر، قوانین و مقررات سختگیرانه یا غیرشفاف در زمینه صدور مجوز‌های استخراج و بهره‌برداری از معادن نقره، روند سرمایه‌گذاری را کند کرده و ورود بخش خصوصی به این حوزه را با چالش‌هایی مواجه ساخته است.

مشکلات زیست‌محیطی نیز از دیگر موانع جدی این صنعت محسوب می‌شود، چرا که فرآیند استخراج و فرآوری نقره، به‌ویژه در معادنی که این فلز به عنوان محصول جانبی سرب و روی استخراج می‌شود، می‌تواند منجر به آلودگی‌های زیست‌محیطی و تخریب منابع طبیعی شود. در این میان، توسعه فناوری‌های نوین در استحصال نقره، استفاده از روش‌های سازگار با محیط‌زیست و بهبود استاندارد‌های مدیریت پسماند‌های معدنی، می‌تواند راهکار مناسبی برای کاهش اثرات مخرب زیست‌محیطی و افزایش بهره‌وری در این بخش باشد. 

سخن پایانی

به طور کلی، نقره همچنان یکی از فلزات ارزشمند و استراتژیک در بازار‌های جهانی محسوب می‌شود و با توجه به افزایش تقاضای صنعتی و سرمایه‌گذاری، انتظار می‌رود که روند قیمتی آن در سال‌های آینده صعودی باشد. ایران نیز با دارا بودن ذخایر غنی نقره، می‌تواند با برنامه‌ریزی صحیح و افزایش سرمایه‌گذاری در این بخش، سهم بیشتری از بازار‌های جهانی را به خود اختصاص دهد. توسعه ابزار‌های مالی جدید و افزایش شفافیت در معاملات نقره نیز می‌تواند به رشد این بازار در داخل کشور کمک کند.

محمدرضا بیک وردی پژوهشگر بازار سرمایه