بی‌هوایی در بهار

گردوغبار شدید از عراق و عربستان سعودی به غرب ایران رسید و باعث آلودگی هوا در چندین استان شد. شاخص کیفیت هوا در برخی مناطق به سطح «بسیار ناسالم» رسید و آلودگی در حال گسترش است. از این رو روز سه‌شنبه ۲۶ فروردین اداره‌ها، مدرسه‌ها و دانشگاه‌های استان‌های لرستان، کرمانشاه، بوشهر و مرکزی تعطیل شدند. مدرسه‌های استان مرکزی به صورت غیرحضوری برگزار و کلاس‌های علوم پزشکی اراک تعطیل شدند. به شهروندان توصیه شده که از تردد غیرضروری در فضای باز خودداری کنند. طوفان شن از هفته گذشته در عراق و عربستان سعودی آغاز شد و به‌ویژه ریاض را به یکی از آلوده‌ترین پایتخت‌های جهان تبدیل کرد.
رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت، در یادداشتی، با اشاره به آثار زیانبار گرد و غبار هوا بر سلامتی انسان، ضمن ارائه توصیه های بهداشتی درخصوص کاهش مواجهه با اثرات ذرات معلق هوا، وضعیت استان های درگیر با این پدیده را تشریح کرد. 
به گزارش ایسنا، دکتر عباس شاهسونی در این مطلب مطرح کرد: پدیده گرد و غبار می‌تواند تهدیدی برای سلامتی افرادی که در مواجهه با آن قرار دارند، باشد که از مهم‌ترین اثرات و پیامدهای ایجاد شده توسط گرد و غبار است. افزایش غلظت ذرات معلق قابل تنفس در هوا به دنبال پدیده گرد و غبار می تواند باعث تشدید بیمارهای قلبی عروقی و تنفسی در افراد، کاهش عمق دید و افزایش احتمال حوادث از جمله حوادث رانندگی شود همچنین این پدیده می‌تواند باعث اختلال در فعالیت های اجتماعی، حمل و نقل و در نهایت تعطیلی مدارس و ادارات شود.
ذراتی که به دلیل پدیده گرد و غبار ایجاد می شوند، می توانند علاوه بر محل ایجاد آن که در مناطق خشک و نیمه خشک است، توسط جریان باد حرکت کنند و به مسافت های دوردست انتقال یابند، این وضعیت به خصوص برای ذرات ریزتر که مدت زمان بیشتری می‌توانند در هوا معلق باشند، بیشتر اتفاق می افتد. ذرات ریز معلق در هوا که بر اثر پدیده گرد و غبار ایجاد می شوند و یا به صورت معمول در هوا به خصوص هوای شهرهای بزرگ وجود دارند، می توانند از طرق مختلفی وارد بدن شود و اثرات خود را ایجاد کنند بنابراین کنترل ورود این ذرات به بدن می‌تواند تا حدودی اثرات ایجاد شده توسط این ذرات را کاهش دهد.
گرد و غبار موجود در هوا خطرات جدی برای سلامت انسان دارد. اندازه ذرات گرد و غبار یک عامل تعیین کننده اصلی خطر بالقوه برای سلامت انسان است؛ ذرات بزرگتر از ۱۰ میکرومتر قابل تنفس نیستند بنابراین فقط می‌توانند به اندام‌های خارجی آسیب بزنند که عمدتا باعث تحریک پوست و چشم، ملتحمه و افزایش حساسیت به عفونت چشمی می‌شود. ذرات قابل استنشاق، کوچکتر از ۱۰ میکرومتر، اغلب در بینی، دهان و دستگاه تنفسی فوقانی گیر می‌افتند بنابراین می‌توانند با اختلالات تنفسی مانند آسم، نای، ذات‌الریه، رینیت آلرژیک و سیلیکوزیس همراه باشند. با این حال ذرات ریزتر ممکن است به دستگاه تنفسی تحتانی نفوذ کنند و وارد جریان خون شوند، جایی که می توانندبر تمام اندام های داخلی تأثیر بگذارند و مسئول نارسایی های قلبی عروقی باشند. 
آلودگی ذرات معلق بسته به غلظت آن‌ها می تواند برای تنفس بسیار خطرناک باشد. آلودگی ذرات قابل تنفس ممکن است باعث بیماری، بستری شدن در بیمارستان و مرگ زودرس شود. قرار گرفتن کوتاه مدت در معرض آلودگی ذرات می تواند منجر به مرگ شود. حداکثر غلظت ذرات می تواند از چند ساعت تا چند روز ادامه داشته باشد. مرگ زودرس ناشی از تنفس این ذرات می تواند درست در روزی که سطح ذرات بالا می رود یا در عرض یک تا دو ماه پس از آن رخ دهد. آلودگی ذرات همچنین اثرات مضر بسیاری دارد، از کاهش عملکرد ریه تا حملات قلبی. 
تحقیقات نشان می دهد که افزایش کوتاه مدت غلظت ذرات می تواند منجر به این موارد شود: افزایش مرگ و میر در نوزادان، افزایش مراجعه به بیمارستان برای بیماری های قلبی عروقی از جمله حملات قلبی و بیماری ایسکمیک قلبی -افزایش مراجعه به بیمارستان به‌علت بیماری های مزمن انسداد ریوی، افزایش بستری شدن به‌علت آسم در بین کودکان -افزایش شدت حملات آسم در کودکان.
مواجهه طولانی مدت با ذرات معلق می تواند باعث این موارد شود: ایجاد آسم در کودکان، تشدید (بدتر شدن) بیماری های مزمن انسداد ریوی در بزرگسالان، کند شدن رشد عملکرد ریه در کودکان و نوجوانان، افزایش خطر مرگ ناشی از بیماری های قلبی عروقی و افزایش خطر حملات قلبی و سکته مغزی. 
مواجهه با آلودگی هوا و ذرات معلق می تواند سلامتی همه افراد را تحت تأثیر قرار دهد، به ویژه کسانی که به مدت طولانی در مواجهه با آلاینده های هوا قرار دارند. با این حال  برخی از افراد بیش از دیگران تحت تأثیر اثرات آلودگی هوا قرار می گیرند.
 آلاینده های مختلف ممکن است تأثیرات مختلفی را بر این گروه ها داشته باشد.
افراد مبتلا به آسم: قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا ممکن است علائم آسم را در این افراد بدتر کند و یا باعث حملات آسمی شود. این افراد باید از داروهایی تجویزی پزشک خود استفاده کنند و برنامه مدیریت آسم خود را دنبال کنند. افراد مبتلا به بیماری‌‌های ریوی مزمن مثل برونشیت مزمن و بیماری انسداد مزمن ریه قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا باعث بدتر شدن علائم این افراد می شود. این افراد باید از داروهای تجویزی پزشک خود سر موقع استفاده کنند، در صورت تشدید علائم و برطرف نشدن به پزشک مراجعه کنند. افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی: قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا ممکن است علائمی مانند تپش قلب، درد قفسه سینه و کوتاه شدن تنفس را برای آن‌ها به دنبال داشته باشد. در صورت تشدید علائم و ادامه آن به پزشک مراجعه کرده و یا با اورژانس تماس گرفته شود. 
جنین و مادران باردار: قرارگرفتن در معرض سطوح بالای آلودگی هوا برای مدت زمان طولانی ممکن است منجر به نتایج نامطلوبی مثل تولد نوزاد با وزن پایین و یا تولد نوزاد نارس شود. 
  کودکان: کودکان که به دلایلی نسبت به بزرگسالان به آلاینده های هوا حساس ترو آسیب پذیرتر هستند. ریه آن‌ها هنوز کامل نشده است، سیستم های ایمنی و دفاعی و سوخت و ساز آن‌ها در حال توسعه و شکل گیری است و هنوز کامل نشده است، عفونت های تنفسی در آن‌ها به کرات اتفاق می افتد، نسبت به بزرگسالان فعال تر هستند و حجم هوای تنفسی نسبت به وزن بدن بیشتر است، به همین دلیل در مواجهه با دوزهای بالاتری از آلودگی نسبت به بزرگسالان قرار دارند. با این حال شواهد نشان داده است که این اثرات برای مواجهه‌های طولانی مدت با آلودگی هوا وجود دارد و برای مدت زمان کوتاه مواجهه مثل چند روز نیست و تاکنون هیچ مدرکی دال بر اثرات دائمی آلودگی هوا روی ریه کودکان بر اثر مواجهات کوتاه مدت وجود ندارد. برخی از کودکان به ویژه آن‌ها که مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای ریه مثل آسم و فیبروز کیستیک ریه هستند نسبت به آلودگی هوا بسیار آسیب پذیرتر هستند. 
 افراد سالمند: افراد سالمند نیز بیشتر از سایرین در معرض خطرات آلودگی هوا قرار دارند. به دلیل اینکه سیستم ایمنی ضعیف تری دارند و یا ممکن است مبتلا به بیماری‌های ناشناخته قلبی عروقی و تنفسی باشند. بدن آن‌ها کمتر قادر به جبران و مقابله با اثرات ناشی از مخاطرات زیست محیطی است. آلودگی هوا می تواند باعث بدتر شدن بیماری‌های قلبی و سکته مغزی و قلبی شود و بیماری های ریوی مثل برونشیت های مزمن و آسم را بدتر کند. افراد چاق، افراد سیگاری، افراد کم بضاعت، افراد دیابتی، افراد مبتلا به سرطان به‌ویژه سرطان ریه، افرادی که دارای اختلالات تنفسی مانند آسم و اختلال انسداد مزمن ریه (از جمله برونشیت مزمن و آمفیزم) از آلودگی هوا تأثیر می‌پذیرند.