کسرویانی چه کسانی هستند و چه ادعایی دارند؟

کسرویانی به دو گروه اشاره دارد: نخست، مخالفان مسلمانان در تاریخ که به دنبال احیای حکومت ساسانیان بودند. دوم، پیروان سید احمد کسروی، مورخ و منتقد تشیع که معتقد بود دین باید با مقتضیات زمان تغییر کند. کسروی به دلیل انتقاداتش به تشیع و اقدامات جنجالی‌اش به قتل رسید، اما اندیشه‌هایش همچنان توسط پیروانش ترویج می‌شود. 

به گزارش حوزه، کسرویانی چه کسانی هستند؟ از رویای احیای امپراطوری ساسانی تا نقد مدرن تشیع توسط احمد کسروی. 

سؤال: 

کسرویانی چه کسانی هستند و چه ادعایی دارند؟ 

پاسخ: 

کسرویان یا کسرویانی، منسوب به کسری (لقب پادشاهان، ایران در دوره ساسانیان) می‌باشد یعنی کسانی که بر این باورند و تلاش می‌کنند حکومت به صورت قبل از ورود اسلام برگردد و یا این که در گذشته افرادی بودند که چنین اعتقاد و ادعایی داشتند که با اعراب و مسلمین مبارزه کنند و حکومت را به بازماندگان پادشاهان ساسانی برگردانند، لذا از این عده تعبیر به «کسرویان» شده است و همچنین به خود خاندان پادشاهی ایران قبل از اسلام کسرویان می‌گفتند. 

چنان که در شرح حال مازیار که یکی از مخالفین حکومت عباسیان بود و سعی داشت حکومتی به سبک ایران باستان تشکیل دهد. بعد از اسیر شدن توسط عبدالله طاهر اعتراف می‌کند که: «بدان که من و افشین خیذر بن کاووس و بابک (بابک خرم دین) هر سه از دیرباز عهد و بیعت کرده‌ایم و قرارداد بسته‌ایم بر آن که دولت از عرب باز ستانیم و ملک و جهانداری به خاندان کسرویان نقل کنیم». [۱]

لذا، این گروه که دشمنی با عرب داشتند و از آنجا که دین اسلام را هم منسوب به عرب می‌دانستند با آن مخالفت کرده و به صراحت دم از اباحه‌گری و کیش مغان و احیای حکومت کسرویان (ساسانیان) و نابودی اسلام می‌زدند. 

همچنین کسرویانی (کسرویان) منسوب است به کسانی که از سید احمد کسروی تبعیت می‌کنند. کسروی که مورخ، زبان‌شناس و از رجال دوره قاجار و پهلوی بود در آذربایجان متولد شد با وجود این که ابتدا تحصیلاتش را در حوزه شروع کرد ولی بعداً یکی از کسانی شد که نسبت به تشیع و ائمه معصومین – علیهم السلام – بیشترین اهانت و توهین را نمود [۲]

چرا که کسروی دچار خود بزرگ بینی شده بود و ادعاهایی در مورد برانگیختگی خود مطرح می‌کرده است، و دشمنی خود با عقاید شیعه را به حدی رساند که دست به کتاب سوزی زد یعنی کتاب‌هایی از قبیل مفاتیح الجنان و کتب عرفانی را به آتش کشید. 

امام خمینی (ره) که این دوره را درک کرده بودند در این زمینه می‌فرمایند: «با این که کسروی نویسنده زبردستی بود ولی در اواخر دیوانه شده بود و به خاطر دانشی که داشت مغرور شده بود و ادعایش خیلی بالا رفته و در آخر ادعای پیغمبری می‌کرد، و چون نمی‌توانست به آن بالا برسد، آنجا را می‌آورد پایین». [۳]

کسرویان یا همان طرفداران و مریدان کسروی که بیشتر در آن زمان از دبیران بودند تلاش می‌کردند تحت عنوان تشکل «با هماد آزادگان» پس از مرگ وی اندیشه‌ها و تفکرات وی را زنده نگه داشته و در انتشار آن طی سه، چهار دهه پس از مرگ وی سعی و تلاش داشتند. [۴]

کسروی و به تبع وی کسانی که او را به عنوان رهبر و مصلح خود می‌دانند بر این باورند که دین و مذهب تابع مقتضیات زمان است و در مراحل مختلف تاریخ بشری، ضرورت پیدایش دین نو با سلاح عقلی و اخلاقی نو، اجتناب ناپذیر است. [۵] به همین دلیل کسروی و کسرویان بازگشت به سلف و اسلام اولیه را توصیه نمی‌کنند و حتی آن را امری محال می‌شمارند. 

بر این اساس بر عقاید شیعه از جمله مهدویت می‌تازد و کتاب شیعی‌گری را بر ضد شیعه می‌نویسد و عقاید تشیع را خرافه می‌پندارد و حتی به اصل امامت خدشه وارد می‌کند و ولایت فقیه را زیر سئوال می‌برد و آن را قبول ندارد چرا که به اصل امامت خدشه کرده است. 

کسروی با توجه به تندروی‌هایی که درباره عقاید دینی و مذهبی تشیع انجام داد و به نقدها و تذکراتی که از سوی مراجع داده شده، توجه ننمود در نهایت در سال ۱۳۲۴ش کشته شد و پیروان و طرفداران وی در نشر افکار وی کوشش کردند و با نشر کتاب‌هایی همچون «کسروی و مفهوم ماتریالیسم» و «مکتب کسروی و ماتریالیسم» به این امر اقدام کردند. 

بنابراین کسرویان دو مفهوم دارد: ۱. کسانی که در گذشته تاریخ اسلام با اسلام مخالفت کرده و سعی داشتند حکومت را از اعراب مسلمان گرفته به بازماندگان سلسله ساسانیان بسپارند و معتقد به حکومت پادشاهی باستانی بودند. 

۲. کسانی که پیرو اندیشه‌ها و افکار سید احمد کسروی بوده و هستند که وی با شیعه و تشیع و به طور کلی با اسلام مخالف بود و معتقد بود که در هر زمان دین با شرایط آن زمان و عقل انسان قابل تغییر است و مقام نبوت و پیامبری را به نازلترین سطح پایین می‌آورد تا با اندیشه‌های وی سازگاری داشته باشد. لذا به کسانی که از این اندیشه‌ها تبعیت می‌کنند و خود را پیرو کسروی می‌دانند، کسرویان گفته می‌شود. 

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر: 

۱– محمد رضا سراج انصاری، شیعه کیست؟ تشیع چیست؟ . 

۲– محمد رضا سراج انصاری، نبرد با بی‌دینی. 

۳– حجت الله اصیل، سیری در اندیشه کسروی. 

۴– جلال آل احمد، در خدمت و خیانت روشنفکران. 

پی نوشت ها: 

[۱]. مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، ترجمه پورسعید، مکتبة الثقافة الدینیه، بی‌تا، ج۶، ص۱۱۹. 

[۲]. سید احمد کسروی، برگرفته از: www. ir-psri. com. 

[۳]. موسوی خمینی، سید روح الله، صحیفه (مجموعه آثار امام خمینی)، تهران، مؤسسه نشر آثار امام، ۱۳۷۸ش، ج۱۳، ص۳۲. 

[۴]. جعفریان، رسول، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی – سیاسی ایران، تهران، انتشارات اعتماد، ۱۳۸۵ش، ص۲۵. 

[۵]. اصیل، حجت الله، سیری در اندیشه کسروی، تهران، انتشارات امیرکبیر، ۱۳۵۶ش، ص۴۹. 

منبع: مرکز مطالعات و پاسخ‌گویی به شبهات (حوزه‌های علمیه)