نظام بانکی، ستون فقرات اقتصاد هر کشور است و بقای آن در گروی اعتماد عمومی است. کمترین تزلزل در اعتماد به بانک‌ها، به‌ویژه در شرایط اقتصادی شکننده، می‌تواند به بحران‌هایی جدی در سطح کلان منجر شود.
به گزارش بورس نیوز، نظام بانکی، ستون فقرات اقتصاد هر کشور است و بقای آن در گروی اعتماد عمومی است. کمترین تزلزل در اعتماد به بانک‌ها، به‌ویژه در شرایط اقتصادی شکننده، می‌تواند به بحران‌هایی جدی در سطح کلان منجر شود. یکی از عوامل تهدیدکننده این اعتماد، گسترش شایعات بانکی است؛ شایعاتی که گاه در فضای مجازی یا از زبان افراد غیرمسئول منتشر می‌شود و بدون آنکه ریشه در واقعیت داشته باشد، موجی از نگرانی، هجوم به شعب بانکی، خروج سپرده‌ها و حتی فشار به سایر بانک‌ها را در پی دارد. نمونه‌ای از این موارد، شایعات اخیر در خصوص «انحلال بانک آینده» است؛ بانکی که از زمان تأسیس تاکنون، با چالش‌های زیادی مواجه بوده و اکنون در مرکز توجه افکار عمومی و تحلیلگران اقتصادی قرار گرفته است. در این مقاله تلاش می‌کنیم ضمن بررسی ابعاد مختلف این شایعه، دلایل شکل‌گیری آن، پیامد‌های محتمل در صورت تحقق و راهکار‌های مقابله با چنین بحران‌هایی را بررسی کنیم.
۱. شایعه در نظام بانکی؛ از کجا آغاز می‌شود؟
شایعات بانکی معمولاً از ترکیب چند عامل نشأت می‌گیرند: عدم شفافیت در صورت‌های مالی، تعویق در پرداخت تعهدات، نارضایتی مشتریان، فضای ریسک‌پذیر اقتصادی و ضعف اطلاع‌رسانی رسمی. این شایعات گاهی ناشی از رقابت‌های ناعادلانه، گاهی حاصل تحلیل‌های اشتباه و گاهی نیز به‌صورت هدفمند از سوی ذی‌نفعان اقتصادی یا سیاسی منتشر می‌شوند. سیستم بانکی به دلیل ارتباط مستقیم با دارایی‌های مردم، بیش از سایر نهاد‌ها در معرض شایعه قرار دارد. در چنین شرایطی، حتی یک خبر تأییدنشده می‌تواند آثار گسترده‌ای بر عملکرد بانک و اعتماد عمومی بگذارد.
۲. دلایل احتمالی شکل‌گیری شایعه انحلال بانک آینده
بانک آینده از زمان تشکیل خود با چالش‌هایی، چون ادغام چند بانک و مؤسسه، پروژه‌های سنگین عمرانی، عدم توازن نقدینگی و عدم شفافیت مالی مواجه بوده است. برخی از دلایل عمده که می‌تواند زمینه‌ساز شایعات اخیر شده باشد عبارت‌اند از:
پروژه ایران‌مال: سرمایه‌گذاری کلان بانک آینده در پروژه ایران‌مال، همواره محل مناقشه بوده است. منتقدان این پروژه را پرهزینه، دیر بازده و فاقد توجیه اقتصادی مناسب می‌دانند.
نسبت کفایت سرمایه پایین: بر اساس برخی گزارش‌ها، نسبت کفایت سرمایه بانک آینده در حد نگران‌کننده‌ای پایین‌تر از حد استاندارد بوده است.
مطالبات مشکوک‌الوصول: بخش بزرگی از دارایی‌های بانک در قالب تسهیلات بلندمدت درگیر پروژه‌هایی است که بازدهی فوری ندارند.
فشار‌های نهاد‌های نظارتی: طرح بانک مرکزی برای ساماندهی نظام بانکی، به‌ویژه بانک‌های خصوصی با وضعیت مالی متزلزل، نیز عاملی مهم در دامن زدن به شایعه انحلال بوده است.
۳. پیامد‌های تحقق شایعه یا انحلال واقعی بانک
اگرچه انحلال بانک آینده در حال حاضر فقط یک شایعه است، اما بررسی پیامد‌های احتمالی چنین رخدادی می‌تواند به درک بهتر حساسیت ماجرا کمک کند:
اثرات اقتصادی:
خروج ناگهانی سپرده‌ها و افزایش فشار نقدینگی در بازار پول.
بی‌ثباتی در بازار بین‌بانکی و اثر دومینویی بر سایر بانک‌ها.
افزایش نرخ سود بانکی و فشار مضاعف بر تولید و سرمایه‌گذاری.
پیامد‌های اجتماعی و روانی:
گسترش بی‌اعتمادی به بانک‌های خصوصی و احتمال تکرار تجربه موسسات مالی ورشکسته.
نگرانی سپرده‌گذاران و صف‌های طولانی برای برداشت وجوه.
فشار روانی بر کارکنان بانک و کاهش بهره‌وری نیروی انسانی.
پیچیدگی‌های حقوقی و ساختاری:
چالش در تسویه مطالبات و تعهدات بانکی.
ضرورت ورود بانک مرکزی و احتمالا تخصیص منابع عمومی برای حفظ ثبات.
دشواری در ادغام یا فروش دارایی‌های بانک.
۴. نقش بانک مرکزی و رسانه‌ها
در مدیریت بحران شایعات در شرایطی که شایعات قدرت اثرگذاری بالایی پیدا کرده‌اند، شفاف‌سازی به موقع و ارتباط مؤثر با افکار عمومی نقش حیاتی دارد. بانک مرکزی به‌عنوان نهاد ناظر، باید به سرعت موضع خود را اعلام کرده و اطلاعات رسمی درباره وضعیت بانک‌ها را در اختیار مردم قرار دهد. از سوی دیگر، رسانه‌ها نیز نباید در انتشار اخبار تاییدنشده شتاب‌زده عمل کنند.
همچنین، بانک‌ها باید در مسیر اعتمادسازی حرکت کنند. انتشار به‌موقع گزارش‌های مالی حسابرسی‌شده، ارائه برنامه اصلاح ساختار مالی و پاسخگویی به سوالات ذی‌نفعان، می‌تواند اعتماد از دست‌رفته را بازسازی کند.
جمع‌بندی
شایعه انحلال بانک آینده هرچند تاکنون تأیید رسمی نداشته، اما نشانه‌ای هشداردهنده از وضعیت شکننده اعتماد عمومی به نظام بانکی است. اگر بانک‌ها و نهاد‌های ناظر به موقع و با شفافیت به این چالش‌ها پاسخ ندهند، ممکن است شایعه امروز، بحران فردا شود. بازنگری در سیاست‌های سرمایه‌گذاری بانک‌ها، بهبود نظام نظارتی و افزایش شفافیت، سه محور کلیدی برای عبور از این وضعیت است.
source