کنجکاو باشید تا آلزایمر نگیرید!

بر اساس پژوهش جدیدی که از سوی دانشگاه تحقیقات دولتی کالیفرنیا، لس آنجلس (یوسی‌اِل‌اِی) انجام شده است حفظ کنجکاوی و مشتاق بودن به یادگیری در سنین بالا می‌تواند از افراد در برابر ابتلا به بیماری آلزایمر محافظت کند.
پژوهشگران این پژوهش که در مجله «PLoS One» منتشر شده است، می‌گویند سالمندانی که مشتاق یادگیری باقی می‌مانند، نه تنها در فعال نگه داشتن ذهن خود موفق هستند، بلکه از مغز خود در برابر آلزایمر و سایر اشکال زوال عقل نیز محافظت می‌کنند. به باور آن‌ها فقدان کنجکاوی می‌تواند خطر زوال شناختی را افزایش دهد.

نتایج پژوهش نشان می‌دهد که انواع خاصی از کنجکاوی با افزایش سن از بین نمی‌روند، بلکه در واقع رشد می‌کند.

نتایج پژوهش آن‌ها نشان می‌دهد که انواع خاصی از کنجکاوی با افزایش سن از بین نمی‌روند، بلکه در واقع رشد می‌کند.

انواع کنجکاوی
تیم پژوهشی دانشگاه «یوسی‌اِل‌اِی» به رهبری روانشناس دکتر آلن کاستل برای بررسی این موضوع دو نوع کنجکاوی را ارزیابی کردند:
_ کنجکاوی ذاتی (Trait curiosity) به‌عنوان یک ویژگی ثابت شخصیتی که تمایل پایدار و درونی فرد به یادگیری و کشف است و بخشی از شخصیت او به شمار می‌رود.
_ کنجکاوی موقعیتی (State curiosity) به معنای کنجکاوی شناختی لحظه‌ای که افراد هنگام رویارویی با یک پرسش جدید و ناآشنا یا موضوعی خاص احساس می‌کنند.
بیش از ۶۰۰ نفر (۲۰ تا ۸۴ ساله با میانگین سنی ۴۴ سال) در این پژوهش شرکت کردند. شرکت کنندگان یک پرسشنامه آنلاین طراحی شده برای ارزیابی کنجکاوی ذاتی خود را پر کردند. سپس از آن‌ها خواسته شد به پرسش‌های سخت، اما بی‌اهمیتی که اکثر مردم از قبل نمی‌دانستند پاسخ دهند، مانند اینکه «نخستین کشوری که به زنان حق رای داد کدام کشور بود؟» سپس علاقه آن‌ها به دانستن پاسخ پس از حدس زدن اندازه گیری شد.

نتایج تحقیقات
نتایج نشان داد که کنجکاوی لحظه‌ای ارتباط نزدیکی با کنجکاوی به عنوان ویژگی شخصیتی دارد. به این ترتیب که افرادی که کنجکاوی لحظه‌ای بیشتری داشتند، کنجکاوی ذاتی بیشتری را نیز تجربه کردند و بالعکس.
طبق نتایج، میزان علاقه‌مندی مردم برای یادگیری اطلاعات جدید در مورد مسائل بی‌اهمیت – معیاری برای اندازه‌گیری کنجکاوی موقعیتی – در سنین مختلف تغییر می‌کند.
به این ترتیب کنجکاوی موقعیتی از یک الگوی ثابت در طول مراحل زندگی پیروی نمی‌کند: پس از افت در اوایل بزرگسالی در میانسالی دوباره افزایش می‌یابد و این روند تا سالمندی ادامه می‌یابد.

نتیجه‌گیری
پژوهشگران می‌گویند علت ممکن است این مسئله باشد که تا میانسالی، افراد علاقه‌مند به کسب دانش، مهارت‌ها و فرصت‌های مورد نیاز برای موفقیت در مدرسه و شغل، پرداخت وام مسکن و بزرگ کردن فرزندان هستند، وظایفی که به کنجکاوی نسبتا بالایی نیاز دارد.
اما با گذشت زمان و جمع‌آوری این نوع دانش در طول عمر، دیگر نیازی نیست که آن‌ها منابع زیادی را به کنجکاوی ذاتی اختصاص دهند. سپس، هنگام بازنشستگی تمایل پیدا می‌کنند به علاقه‌مندی‌های خاص خود بپردازند و کنجکاوی وضعیتی شان افزایش می‌یابد.
آنچه گفته شد به این معنی است که در دوران جوانی تا میانسالی ما به طور مداوم در حال یادگیری چیز‌های جدید هستیم که برای تحصیل، شغل، مسئولیت‌های خانوادگی و … مهم هستند. در این مرحله، کنجکاوی ذاتی (trait curiosity) یعنی علاقه پایدار به یادگیری، نقش مهمی دارد؛ اما در زمانی که به سن بازنشستگی نزدیک می‌شویم فشار‌های کاری و زندگی کمتر می‌شود و فرصت بیشتری برای پیگیری علاقه‌های شخصی و موضوعات خاص (state curiosity) پیدا می‌کنیم. 

کاستل می‌گوید: «افراد مسن تمایل خود را به یادگیری از دست نمی‌دهند، بلکه در آنچه می‌خواهند بدانند گزینشی‌تر عمل می‌کنند. حفظ این نوع کنجکاوی می‌تواند کلید حفظ سلامت مغز با افزایش سن باشد».

کاستل می‌گوید: «نتایج نشان می‌دهد که افراد مسن تمایل خود را به یادگیری از دست نمی‌دهند، بلکه در آنچه می‌خواهند بدانند گزینشی‌تر عمل می‌کنند. حفظ این نوع کنجکاوی می‌تواند کلید حفظ سلامت مغز با افزایش سن باشد.»