اصلاح ساختاری، شرط سبزپوشی بازار سرمایه

شاخص کل بورس در پایان معاملات روز دوشنبه،  ۶ مرداد ماه با کاهش بیش از ۴۲ هزار واحدی به تراز ۲ میلیون و ۷۶۸ هزار واحد سقوط کرد. شاخص کل بورس تهران در پایان معاملات روز (دوشنبه، ۶ مرداد) با کاهش ۴۲ هزار و ۷۷۸ واحدی به تراز ۲ میلیون و ۷۶۸ هزار واحد کاهش یافت. شاخص هم‌وزن نیز ۹ هزار و ۳۴۳ واحد منفی شد و به رقم ۸۲۷ هزار واحد برگشت. ارزش کل بورس تهران در کف کانال ۸/۵ هزار همت ایستاد. ارزش معاملات روز دوشنبه از ۷۰ همت عبور کرد و ارزش معاملات خرد ۴/۷ همت بود. ارزش صفوف فروش سهام روز دوشنبه با ۲ همت  آغاز و با ۶/۱ همت پایان یافت. بیش از یک همت  پول حقیقی از بازار سرمایه (شامل بورس های  تهران و فرابورس و صندوق های سهامی) خارج شد.

سرانه فروش حقیقی (میزان صف فروش به ازای هر معامله‌گر) ۸۹/۷ میلیارد تومان بود.ضمن اینکه ۶۱۵ میلیارد تومان پول حقیقی ها وارد صندوق های درآمد ثابت شد. فارس، فولاد، فملی و نوری نمادهای اثرگذار در افت روز دوشنبه شاخص بورس تهران بودند. نقشه روز دوشنبه بازار به صورت ۹۰ درصد سرخ‌پوش بود و در حالی که ۶۱۶ نماد منفی بودند فقط ۳۳ نماد مثبت به کار خود پایان دادند. نماد وپاسار با خروج ۱۳۳/۵ میلیارد تومان پول حقیقی در صدر نمادهای منفی ایستاد. نماد خساپا که روز دوشنبه را با بازه منفی آغاز کرد در اواخر معاملات اندکی مثبت شد و ۲/۲ میلیارد تومان ورود پول حقیقی داشت. رقابت اصلی برای خروج نقدینگی سهامداران حقیقی میان نمادهای فلزات اساسی با مجموعا ۱۷۶ میلیارد تومان، بانک ها با ۱۴۵/۷ میلیارد تومان، پالایشی ها با ۱۲۴/۶ میلیارد تومان و پتروشیمی ها
 با ۱۰۳ میلیارد تومان بود. مجموع خروج پول حقیقی از این چهار گروه (بدون خودرویی ها) ۵۵۰ میلیارد تومان بود که این میزان خروج پول حقیقی از نمادهای مهم و بزرگ بازار سرمایه در سه هفته اخیر برای اولین بار رخ داده است. شاخص فرابورس نیز ۲۶۷ واحد منفی شد و کانال ۲۵ هزار واحد را از دست داد و به تراز ۲۴ هزار و ۸۰۵ واحد افت کرد. نماد رپویا از معدود نمادهای اصلی فرابورس بود که ارزش سهام آن در معاملات امروز حدود سه درصد مثبت شد اما نمادهای پرطرفداری چون نان، فزر و مهر در فرابورس امروز با افت حدود سه درصدی (کف دامنه نوسان) در ارزش سهام مواجه شدند. کارشناسان و فعالان بازار سرمایه معتقدند که بازار سرمایه روز دوشنبه بار دیگر نشان داد که نه تنها از نبود محرک‌های اقتصادی رنج می‌برد، بلکه در دام بی‌اعتمادی ساختاری و نبود سازوکار شفاف اطلاع‌رسانی گرفتار شده است. شایعه تعطیلی و عدم حمایت دولت، نمونه‌ای از عواملی است که با سرعت فضای معاملات را تغییر داده بی‌آنکه ریشه‌ای اقتصادی و صحت داشته باشد اما راهکارچیست و چطور می‌توان بازار‌ سرمایه را به صورت حقیقی بهبود بخشید تا این چنین دستخوش تغییرات آنی و شایعات نشود؟ در بررسی این موضوع به گفت‌وگو با همایون دارابی، کارشناس بازار سرمایه پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.

همایون دارابی، کارشناس بازار سرمایه مطرح کرد:
اصلاح ساختاری اقتصاد، پیش‌نیاز بهبود بازار سرمایه
همایون دارابی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با خبرنگار «رسالت» و در پاسخ به اینکه راهکارهای حقیقی بهبود بازار سرمایه چیست، بیان کرد: مسائل بنیادی مهمی وجود دارد که اصلاح بسیاری‌شان برای اقتصاد کشور نیز ضروری است. متاسفانه نرخ بهره‌ای که هم‌اکنون به صورت واقعی برای بنگاه‌ها در حدود ۴۰ درصد تمام می‌شود، عدم مقرون به صرفه بودن فعالیت‌های اقتصادی را رقم می‌زند و براین اساس هر روزه شاهد آن هستیم که تعداد بیش‌تری از بنگاه‌ها دست به تعدیل نیرو می‌زنند چراکه اگر بتوانند بدون ریسک حدود ۳۰ الی ۴۰ درصد وام از بانک بگیرند، حضور در تولید باز هم صرفه‌ای نخواهد داشت زیرا هزینه‌های مقابل اعم از مالیات، بیمه، مواد اولیه و فروش محصول بسیار است. بنابراین هم‌اکنون نرخ بهره یک مسئله مطرح است و اصلاح آن می‌تواند به بنگاه‌ها و به تبع‌آن بازار سرمایه کمک کند.
وی افزود: نرخ ارز دولتی قریب به ۷ ماه است که در محدوده ۷۰ هزارتومان باقی‌مانده است و در ایام اخیر بیش از ۲۰ درصد تورم افزایش داشته است. این روند فشار بسیاری را بر بنگاه‌ها وارد کرده است و برخی‌شان بازارهای خود را نیز از دست می‌دهند. براین اساس می‌توان عنوان داشت که از دیگر ضرورت‌ها و راهکارهای مهم، اصلاح نرخ ارز است. گفتنی‌ است که تبعات تجاوز رژیم صهیونیستی و جنگ ۱۲ روزه ماه گذشته وجود دارد و براین اساس ضرورت دارد تا دولت بسته حمایتی از بنگا‌ه‌ها برای رفع شرایط اخیر را مصوب و اجرایی کند.
کارشناس بازار سرمایه همچنین خاطرنشان کرد: عوامل مذکور، موضوعاتی هستند که می‌توانند در درازمدت بازار را به صورت حقیقی بهبود دهند. گفتنی ا‌ست که در فضای حال‌حاضر‌ برخی شایعه‌ها همچون تعطیلی احتمالی و همچنین توقف حمایت دولت که از سوی رئیس سازمان تکذیب شد، بازار را در فضای منفی قرار دارد. در کنار چنین عواملی موضوعاتی همچون کمبود حامل‌های انرژی و قطع  برق که به صنایع آسیب می‌رساند، همچنان پیش‌روی بازار قراردارد.
دارابی همچنین خاطرنشان کرد: دولت باید یک تفکر ساختارمند و استراتژیک برای رفع مشکلات اقتصادی در‌پیش گیرد تا‌ بهبود بازار نیز به تبع بهبود اقتصادی رقم بخورد.
وی در پایان این گفت‌وگو بیان کرد: روند بازار در کوتاه مدت تابع اخبار و میزان حمایت دولت از بازار است. به طور مشخص بخشی از سهامداران در شرایط کنونی وضعیت خوبی ندارند و چاره‌ای جز فروش سهام پیش‌روی‌شان نیست و فروش بدون تقاضا نیز می‌تواند مسائل و مشکلاتی را برای بازار رقم بزند.
به تازگی اسلامی بیدگلی، کارشناس بازار سرمایه نیز درباره اینکه چه اقداماتی برای بهبود فضای بازار لازم است که تاکنون انجام نشده، گفت: راهکارها فراوان است. دولت اگر می‌خواهد نشان دهد که به بازار سرمایه اهمیت می‌دهد، باید قوانین معطل‌مانده به نفع بازار سرمایه را اجرا کند. به نقل از مهر؛این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به چالش‌های زیرساختی موجود در کشور گفت: به عنوان مثال در حال حاضر، مشکلات جدی در حوزه تأمین آب، برق و گاز در بخش صنعت وجود دارد که در صورت تداوم، آثار آن می‌تواند به تولید ناخالص داخلی (GDP) کشور نیز سرایت کند و بر عملکرد صنایع بورسی و غیربورسی تأثیر منفی بگذارد. او در مورد جبران زیان شرکت‌های بورسی ناشی از قطع آب، برق، گاز و قیمت‌گذاری توضیح داد: در قانون برنامه توسعه دولت موظف شده است که این زیان‌ها را جبران کند. اگر دولت چه‌بسا به‌صورت نسبی این قانون را اجرایی کند، ریسک صنایع و شرکت‌های بورسی نسبت به دیگر صنایع و شرکت‌هایی که در بورس حضور ندارند، کاهش می‌یابد.این استاد دانشگاه افزود: اجرای این قوانین دو نتیجه دارد: اول، سرمایه‌گذاری در بورس نسبت به دیگر گزینه‌ها مزیت پیدا می‌کند. دوم، شرکت‌های بیشتری ترغیب می‌شوند وارد بازار سرمایه شوند، چرا که می‌دانند در این بازار از حمایت‌های زیرساختی برخوردار خواهند بود. اسلامی بیدگلی همچنین یکی دیگر از نیازهای فوری بازار سرمایه را ایجاد یک سازوکار اعتباری مؤثر دانست و گفت: دولت برای شرایط تنش در بازار باید با هماهنگی میان نظام پولی و بازار سرمایه، نظام اعتباری مناسبی برای نهادهای مالی و سرمایه‌گذاری فعال در بازار طراحی کند و به جای تزریق مستقیم از روش غیرمستقیم بهره ببرد.

 بازار سرمایه؛ نیازمند اصلاحات بنیادی و حمایت هدفمند
سخنان کارشناسان بازار سرمایه نشان می‌دهد که چالش‌های بازار سرمایه نه تنها حاصل نوسانات مقطعی، بلکه برخی‌شان ریشه در مشکلات ساختاری و اقتصادی دارد که به سیاست‌های پولی، ارزی و زیرساخت‌های تولیدی بازمی‌گردد. در شرایطی که نرخ بهره برای بنگاه‌های اقتصادی به سطوح غیرصرفه رسیده و نرخ ارز نیز فشار وارد کرده، فعالیت در فضای تولیدی و صنعتی با دشواری‌هایی همراه گشته است. این عوامل نه‌تنها توان تولیدکنندگان را تضعیف کرده بلکه به شکل مستقیم و غیرمستقیم بازار سرمایه را نیز دچار رکود و نوسان می‌سازد. از سوی دیگر، نبود حمایت عملی و مؤثر از شرکت‌های بورسی در برابر زیان‌های ناشی از قطعی آب، برق، گاز ریسک سرمایه‌گذاری ر افزایش داده و انگیزه ورود شرکت‌های جدید را دراین مقطع کاهش می‌دهد درحالی‌که با اجرای قوانین می‌توان این فضا را به نفع تولید و سرمایه‌گذاری مولد تغییر داد. به نظر می‌رسد بازار سرمایه امروز بیش از هر چیز به رویکردی جامع و منسجم نیاز دارد؛ رویکردی که از یک‌سو با کنترل تورم و اصلاح نرخ بهره و ارز، به بنگاه‌ها فرصت رشد دهد و از سوی دیگر، با ایجاد سازوکارهای حمایتی، مزیت سرمایه‌گذاری در بورس را تقویت کند. در این صورت است که بازار سرمایه می‌تواند نقش واقعی خود در تأمین مالی تولید، توسعه اقتصادی و جذب سرمایه ایفا کند.