این روزها فصل انتخاب رشته دانش‌آموزان برای ورود به مقطع متوسطه دوم است و دانش‌آموزان با انتخاب رشته، مسیر امروز خود تا دانشگاه و حتی پس از آن را تعیین می‌کنند.
به گزارش ایران، با توجه به اهمیت انتخاب رشته، این کار نباید بدون مشاوره و راهنمایی انجام شود. به همین دلیل مدیرکل دفتر آموزش دوره اول متوسطه آموزش و پرورش از برنامه‌ریزی طولانی‌مدت برای فرهنگ‌سازی در انتخاب رشته دانش‌آموزان می‌گوید.
حمید یزدانی درباره اقدامات انجام‌شده برای هدایت تحصیلی می‌گوید: «در ابتدا این معلم‌ها هستند که با استعداد و توانمندی دانش‌آموزان آشنا می‌شوند. به همین دلیل باید معلمان در دروس مختلف به مشاوران مدرسه کمک کنند تا دانش‌آموز انتخاب رشته بهتر و آگاهانه‌تری داشته باشد.
وقتی به مشاور زمان نمی‌دهیم تا در کلاس درس حاضر شود و با دانش‌آموزان ارتباط بگیرد یقیناً نمی‌تواند شناختی نسبت به توانمندی آن‌ها داشته باشد و نیم‌رخ روانی آن‌ها را بشناسد. برای همین می‌توان از معلم‌ها کمک خواست تا آن‌ها به مشاوران و خانواده‌ها بگویند که فرزندشان در چه زمینه‌هایی بهتر است و در کدام رشته تحصیلی موفق می‌شود.»
با توجه به زمانی که معلم‌ها دارند باید این همکاری میان معلم و مشاور در طول سال انجام شود، مدیرکل دفتر آموزش دوره اول متوسطه آموزش و پرورش در این باره توضیح می‌دهد: «معلم باید به مشاور بگوید اگر دانش‌آموزی استدلال و توانایی خوبی در حد حل مسائل ریاضی دارد بهتر است در چه رشته‌ای ادامه تحصیل دهد.
معلم می‌تواند این همراهی را با مشاور و خانواده دانش‌آموزان، متناسب با توانایی آن‌ها داشته باشد. اینکه یک دانش‌آموز در درس ریاضی ضعیف است چه لزومی دارد به رشته‌ای برود که به او فشار وارد می‌شود، ولی اگر در یکی از پودمان‌های فنی و حرفه‌ای خوب عمل می‌کند یقیناً آن رشته در فنی و حرفه‌ای متناسب با روحیه و توانایی اوست.»
او با اشاره به برگزاری دوره‌های آموزشی برای معلم‌ها می‌گوید: «دوره آموزشی با عنوان «ارتقای شایستگی معلم‌ها در استعدادیابی و هدایت تحصیلی دانش‌آموزان» برگزار کردیم تا معلم‌ها بتوانند اطلاعات لازم و درست از شخصیت و توانمندی دانش‌آموزان خود را به مشاوران و خانواده‌هایشان بدهند. »
رشته تجربی نباید انتخاب همه دانش‌آموزان باشد
یزدانی در پاسخ به این پرسش که تاکنون چه تعداد از معلم‌های متوسطه اول برای ارتقای شایستگی در کلاس‌های استعدادیابی و هدایت تحصیلی آموزش دیده‌اند، می‌گوید: «ما یک دبیرخانه برای آموزش معلم‌ها در استان فارس داریم که دوره‌های آموزشی خیلی خوبی برگزار می‌کند. این دوره‌ها به نام«ارتقای شایستگی معلم‌ها در استعدادیابی و هدایت تحصیلی دانش‌آموزان» به شکل حضوری و مجازی برای ۱۲۷ هزار معلم اجرایی شد. »
او همچنین در پاسخ به این پرسش که در انتخاب رشته‌ای که دانش‌آموز انجام می‌دهد آیا امکان تشخیص انتخاب رشته اجباری، اختیاری یا بر اساس آگاهی وجود دارد؟ می‌گوید: «تشخیص این موضوع بر اساس حدس و گمان است و تا کنون هیچ پژوهشی روی آن انجام نشده است. ولی برخی نتایج حاکی از آن است که بسیاری از خانواده‌ها به استعداد و توانایی فرزند خود پی نبرده‌اند و بر اساس اینکه رشته‌های مرتبط با تجربی در آمد خوبی دارد فرزندان خود را تشویق می‌کنند که رشته تجربی را انتخاب کنند، این یعنی انتخاب رشته آگاهانه انجام نشده است.»
یزدانی در توضیح اینکه بسیاری از دانش‌آموزان وقتی وارد رشته فنی و حرفه‌ای می‌شوند، تفاوت رشته‌ها را نمیدانند، می‌گوید: «ما در شاخه فنی و حرفه‌ای حدود ۴۱ رشته و در شاخه کار دانش ۱۶۰ رشته داریم.
ولی دانش‌آموزان ما فرق بین مکانیک خودرو و صنایع فلزی تأسیسات را تشخیص نمی‌دهند. این نشانه آگاهی پایین دانش‌آموزان و خانواده‌هاست. برای حل آن در این چند سال تلاش کرده‌ایم اما اتفاق خاصی نیفتاد. به هر حال امیدواریم دوره‌هایی که برای معلم‌ها و خانواده‌ها می‌گذاریم نتیجه دهد. مثلاً یک سری فیلم با عنوان «سررشته» تولید کرده‌ایم تا به انتخاب رشته دانش‌آموزان کمک کند. به عنوان مثال برای شغل فیزیوتراپی در یک فیلم توضیح داده‌ایم، دانش‌آموزان باید چه رشته و شاخه‌ای انتخاب کنند تا به این شغل برسند. نزدیک صد رشته در فیلم‌های «سررشته» تدوین شده که در سایت آموزش و پرورش قابل دسترسی است. »
بیشترین بازگشت دانش‌آموزان به رشته علوم انسانی است
۹۹ درصد تغییر رشته‌ها در پایه دهم انجام می‌شود. مدیرکل دفتر آموزش دوره دوم متوسطه نظری معتقد است دانش‌آموزها بعد از انتخاب رشته و بعد از مدتی ممکن است نسبت به رشته خود مردد شوند. ابراهیم رفیعی درباره بیشترین آمار تغییر رشته دانش‌آموزها به «ایران» می‌گوید: «دانش‌آموزها بعد از آن‌که در پایه نهم هدایت تحصیلی خود را انجام می‌دهند، بر اساس میل خود یا نمره‌هایی که کسب کرده‌اند در رشته مورد نظر ثبت‌نام می‌کنند. اما بعد از گذشت مدتی وقتی متوجه می‌شوند به رشته‌ای که انتخاب کرده‌اند، علاقه ندارند درخواست تغییر رشته می‌دهند. کل پایه دهم نزدیک به ۵۸۰ هزار دانش‌آموز دارد که در سال گذشته ۱۷ هزار و ۶۱۴ نفر از پایه دهم تغییر رشته داده‌اند.»
او در پاسخ به این پرسش که دانش‌آموزها بیشتر در چه شاخه‌هایی تغییر رشته داشته‌اند، می‌گوید: «در تغییر رشته، دانش‌آموزها از همه رشته‌ها به رشته‌های دیگر جابه‌جا می‌شوند؛ مثلاً ممکن است از چهار رشته نظری ریاضی، علوم انسانی، تجربی و معارف در داخل نظری جابه‌جا شوند ولی عددها کم و زیاد هستند. البته دانش‌آموزهای زیادی هم از شاخه نظری به کاردانش و فنی و حرفه‌ای تغییر رشته می‌دهند. به عنوان مثال تعداد هزار و ۵۴۷ نفر از رشته علوم تجربی به رشته فنی و حرفه‌ای و تعداد ۷۸۸ نفر هم از رشته علوم تجربی به رشته کاردانش رفته‌اند که مجموع کل آن‌ها دو هزار و ۳۳۵ نفر می‌شود.»
مدیرکل دفتر آموزش دوره دوم متوسطه نظری درباره آمار تغییر رشته دانش‌آموزها در رشته علوم انسانی می‌گوید: «بیشترین تغییر رشته مربوط به علوم انسانی است. تعداد سه هزار و ۷۹۶ نفر از علوم انسانی به فنی و حرفه‌ای و کاردانش تغییر رشته داده‌اند که از کل این آمار هزار و ۴۸۰ نفر به فنی و حرفه‌ای و ۲ هزار و ۳۰۰ نفر به کاردانش رفته‌اند.
همچنین هزار و ۷۷۷ نفر از رشته ریاضی به فنی و حرفه‌ای و کاردانش تغییر مسیر داده‌اند. بنابراین ۷ هزار و ۹۰۸ نفر از شاخه نظری به شاخه فنی و حرفه‌ای و کاردانش تغییر رشته داده‌اند.»
طبق پژوهش‌های انجام شده از رشته کاردانش و فنی و حرفه‌ای هم تعداد قابل‌توجهی از دانش‌آموزان به شاخه‌های نظری رفته‌اند. رفیعی در این‌باره توضیح می‌دهد: «از فنی و حرفه‌ای ۲ هزار و ۴۸۴ نفر و از کاردانش ۲ هزار و ۵۰۷ نفر به شاخه نظری رفته‌اند. در کل نزدیک به ۶ هزار نفر از فنی و حرفه‌ای و کاردانش به شاخه نظری تغییر رشته داده‌اند.
در داخل رشته‌های کاردانش و فنی و حرفه‌ای هم جابه‌جایی زیادی رخ داده است. مثلاً ممکن است یک نفر از رشته حسابداری به رشته صنایع چوب برود. به همین دلیل نزدیک به هزار و ۳۸۴ نفر در شاخه کاردانش و در فنی و حرفه‌ای هم نزدیک به هزار و ۱۵ نفر تغییر رشته داده‌اند. البته دانش‌آموزانی که از فنی و حرفه‌ای و کاردانش تغییر رشته داده‌اند بیشتر به رشته علوم انسانی رفته‌اند، ولی بیشتر تغییر رشته فنی وحرفه‌ای و کاردانش درونی است.»
source