چگونه پیشنهادات علمی فرهنگستان‌ها به سیاست‌های دولتی تبدیل می‌شوند

از تئوری تا عمل:

نشستی برای بررسی راه‌های عملیاتی کردن پیشنهادات علمی فرهنگستان‌ها در دولت برگزار شد. معاون اول رئیس‌جمهور بر نقش حیاتی این نهادها در حل چالش‌های کشور تاکید کرد و خواستار سازوکاری برای تبدیل دانش و تخصص آن‌ها به سیاست‌های اجرایی شد.

به گزارش آنا، در جلسه‌ هیئت امنای فرهنگستان‌های کشور، مسئله‌ چگونگی انتقال و به‌کارگیری پیشنهادات علمی و تخصصی این نهادها در بدنه‌ی دولت و فرآیند تصمیم‌سازی، محور اصلی گفتگوها بود. معاون اول رئیس‌جمهور، محمدرضا عارف، با انتقاد از عدم استفاده‌ی کافی از ظرفیت‌های علمی کشور، بر ضرورت یافتن راه‌هایی برای تسهیل این انتقال تاکید کرد.

عارف با بیان اینکه دولت با چالش‌های متعددی روبرو است، اظهار داشت که راه حل بسیاری از این مشکلات، در دانش و تخصص موجود در فرهنگستان‌ها نهفته است. او خواستار ایجاد سازوکاری شد که پیشنهادات علمی این نهادها، به صورت هدفمند و موثر، در اختیار سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران دولتی قرار گیرد.

چالش‌های پیشِ رو

فقدان سازوکار مشخص برای انتقال دانش یکی از موانعی است که کارشناسان بر آن تاکید دارند، غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در این باره گفت: در حال حاضر، ارتباط بین فرهنگستان‌ها و دولت به صورت نظام‌مند و سازمان‌یافته نیست. این امر باعث می‌شود که بسیاری از پیشنهادات علمی، به دلیل عدم اطلاع‌رسانی مناسب، مورد توجه قرار نگیرند.

عدم تطابق پیشنهادات با نیازهای واقعی دولت چالش دیگری است که درباره ارتباط فرهنگستانها با نهادهای اجرایی مطرح می شود. مجید شاه حسینی رئیس فرهنگستان هنر در این باره گفته است: گاهی اوقات، پیشنهادات علمی ارائه شده توسط فرهنگستان‌ها، با نیازها و اولویت‌های دولت همخوانی ندارند. این امر باعث می‌شود که دولت نتواند از این پیشنهادات به نحو موثر استفاده کند.

حتی در صورت پذیرش یک پیشنهاد علمی توسط دولت، ممکن است موانع اجرایی متعددی وجود داشته باشد که مانع از اجرای آن شوند. محمدرضا مخبر دزفولی رئیس فرهنگستان علوم معتقد است: فرهنگستان‌های ایران الگوی مشورتی در نظام تصمیم‌گیری کشور هستند. وی علت عدم تحقق کامل این نقش را تفاوت نگاه ایران با بلوک شرق به نقش آکادمی‌های علوم دانست. 

رئیس فرهنگستان علوم تأکید کرد که در ایران برخلاف بلوک شرق، نقش مشورتی فرهنگستان‌ها مورد توجه بوده است، اما سازوکار لازم برای اثرگذاری این نقش در تصمیم‌گیری‌های مهم کشور ایجاد نشده است و این مسیر باید اصلاح شود.

راه‌حل‌های پیشنهادی

به نظر می رسد یکی از راهکارهایی که می تواند مورد توجه باشد ایجاد شورای مشترک بین دولت و فرهنگستان‌ها است. این شورا می‌تواند به عنوان یک پل ارتباطی بین این دو نهاد عمل کرده و فرآیند انتقال دانش را تسهیل کند. رئیس فرهنگستان علوم با اشاره به پیشنهاد معاون اول رئیس جمهور مبنی بر تشکیل یک شورای راهبردی بین فرهنگستان‌ها و دولت با حضور وزرای مرتبط و با محوریت معاون اول رئیس‌جمهور، ابراز امیدواری کرد که با تشکیل این شورا و ارائه پیشنهاد‌های سیاستی فرهنگستان‌ها به دولت، شاهد استفاده موثر از این پیشنهاد‌ها در تصمیم‌گیری‌های کشور باشیم.

تعریف پروژه‌های مشترک از دیگر راهکارهای پیشنهادی است. در این باره علیرضا مرندی، رئیس فرهنگستان هنر پیشنهاد داد: دولت و فرهنگستان‌ها می‌توانند با همکاری یکدیگر، پروژه‌های تحقیقاتی مشترکی را تعریف کنند که به حل مشکلات مشخص کشور کمک کنند.

توسعه‌ی نظام‌های اطلاعاتی مشترک و آموزش سیاستگذاران از دیگر راهکارهایی که می تواند ارتباط فرهنگستانها با تصمیم گیران را شکل کرد. بر این اساس ایجاد یک نظام اطلاعاتی مشترک، می‌تواند به تبادل اطلاعات بین دولت و فرهنگستان‌ها کمک کرده و از دوباره‌کاری جلوگیری کند.از طرفی برگزاری دوره‌های آموزشی برای سیاست‌گذاران دولتی، می‌تواند آگاهی آن‌ها را از ظرفیت‌های علمی کشور افزایش داده و زمینه‌ی استفاده‌ی بهتر از این ظرفیت‌ها را فراهم کند.

تاکید بر عمل‌گرایی

معاون اول رئیس‌جمهور با تاکید بر اهمیت عمل‌گرایی، خواستار آن شد که فرهنگستان‌ها و دولت با همکاری یکدیگر، گام‌های عملی برای تبدیل پیشنهادات علمی به سیاست‌های اجرایی بردارند. او ابراز امیدواری کرد که با ایجاد سازوکاری مناسب، بتوان از ظرفیت علمی کشور به نحو موثرتری برای حل مشکلات و پیشرفت کشور استفاده کرد. بنابراین انتظار می‌رود با توجه به تاکید معاون اول رئیس‌جمهور بر اهمیت عمل‌گرایی، گام‌های عملی در راستای تقویت این ارتباط و بهره‌گیری موثر از ظرفیت‌های علمی کشور برداشته شود.