تلاش جمهوری آذربایجان برای کاهش تنش میان ترکیه و رژیم صهیونیستی بار دیگر ایفای نقش باکو به نفع تل آویو و به عنوان یکی از شرکای استراتژیک اسرائیل را در راستای بهره برداری از تحولات جاری منطقه برجسته کرده است اما سوال اصلی ایجا است که آیا این میانجی‌گری می‌تواند تنش‌های اصلی بین دو کشور را برای مدت طولانی برطرف کند.
به گزارش خبرگزاری آنا، روز گذشته خبری منتشر شد مبنی بر تلاش باکو برای جلوگیری از تقابل میان ترکیه و رژیم صهیونیستی. همین مسئله چرایی توجه باکو به تحولات حول محور صهیونیسم در منطقه را پررنگ‌تر می‌کند. روابط رژیم صهیونیستی و جمهوری آذربایجان همواره موضوعی جالب و مورد توجه سال‌های اخیر بوده است و با گذشت زمان و تحولات منطقه روز به روز پیچیده‌تر می‌شود. اسرائیل در سال‌های اخیر برای گسترش روابط با کشور‌هایی که می‌توانند در معادلات امنیتی و ژئوپلیتیکی نقش مؤثری ایفا کنند، تلاش کرده است. از سوی دیگر، آذربایجان با موقعیت استراتژیک خود در قفقاز و در همسایگی ایران، تبدیل به یکی از شرکای کلیدی اسرائیل شده است.
روابط اسرائیل و ترکیه نیز در سال‌های اخیر تحت تأثیر عواملی نظیر مسائل سیاسی و دیپلماتیک، دستخوش نوساناتی شده‌اند. تقابل اخیر آنکارا و تل‌آویو در سوریه این دو کشور را در وضعیتی قرار داده است که هر یک به دنبال گسترش نفوذ و تثبیت منافع خود در این کشور بحران‌زده هستند.
تلاش‌های آذربایجان برای کاهش تنش و تقابل میان ترکیه و اسرائیل نشان‌دهنده یک بازیگر جدید است که قطعاً منافع خود را دنبال می‌کند، حتی به قیمت رفتار‌های ناشیانه سیاسی و امنیتی در همسایگی با سایر کشورها. با توجه به روابط نزدیک باکو با هر دو طرف، می‌توان انتظار داشت که آذربایجان به دنبال حفظ تعادل و اجتناب از درگیری میان این دو قدرت باشد.
آذربایجان در طول سال‌ها به یکی از نزدیک‌ترین متحدان و شرکای رژیم صهیونیستی تبدیل شده است. این کشور علاوه بر داشتن روابط گسترده اقتصادی و نظامی با اسرائیل، در زمینه‌های اطلاعاتی و استراتژیک نیز همکاری‌های فعالی دارد. این همکاری‌ها به آذربایجان این امکان را می‌دهد که در عرصه‌های مختلف، از جمله اقتصادی و نظامی و در تقابل با همسایه ارمنی، دستش باز باشد.
در عین حال، روابط عمیق فرهنگی، تاریخی و مذهبی میان ترکیه و آذربایجان به شکل‌گیری پیوند‌های میان این دو کشور انجامیده است. با چنین سابقه‌ای، طبیعی است که باکو تلاش کند تا میان ترکیه و اسرائیل را بهبود بخشد، به‌خصوص در شرایطی که تنش‌ها و رقابت‌ها در حال افزایش است.
اما چرا اسرائیل به دنبال گسترش روابط خود با جمهوری آذربایجان است و چه اهدافی از این بهبود روابط در سر دارد؟ همکاری‌های استراتژیک و اطلاعاتی میان اسرائیل و آذربایجان به رژیم صهیونیستی این امکان را می‌دهد که در قفقاز نفوذ خود را تقویت کند و از طریق ورود به این منطقه، زمینه‌های بیشتری برای تأثیرگذاری در خاورمیانه و جنوب غرب آسیا فراهم کند. بررسی بُعد اقتصادی نیز موضوع مهمی است. آذربایجان به‌عنوان یکی از تولیدکنندگان بزرگ نفت و گاز در منطقه، برای اسرائیل یک منبع حیاتی انرژی محسوب می‌شود. چنین همکاری به اسرائیل این امکان را می‌دهد که به منابع انرژی ارزشمندی دسترسی پیدا کند که برای تقویت امنیت انرژی خود بسیار مهم است.
اسرائیل همچنین از حضور خود در آذربایجان به‌عنوان ابزاری برای مقابله با رقبای منطقه‌ای، از جمله ترکیه، استفاده می‌کند. با وجود نزدیکی‌های دیپلماتیک بین آنکارا و تل‌آویو، اختلافات تاریخی و تضاد منافع میان دو کشور همواره روابط آنها را تحت تأثیر قرار داده است. بحران سوریه به‌ویژه پس از تغییر رژیم، رسماً تبدیل به عرصه‌ای برای درگیری میان دو طرف شده است. ترکیه که از سقوط نظام سوریه بهره‌برداری کرده و به دنبال گسترش نفوذ خود به‌ویژه در شمال کشور است، اما اسرائیل که نگران گسترش قدرت نیرو‌های مقاومت در سوریه است، به رقابتی غیرقابل انکار با ترکیه وارد شده است.
آذربایجان تلاش می‌کند در این شرایط به‌عنوان یک نیروی میانجی عمل کند و با میانجی‌گری میان دو طرف، سعی در کاهش تنش‌ها و تبادل پیام‌ها دارد. باکو امید دارد که بتواند با حفظ تعادل میان ترکیه و اسرائیل از شرایط موجود بیشترین بهره‌برداری ممکن را بکند.
روابط نظامی نیز یکی از ابعاد مهم این همکاری‌ها است. آذربایجان به‌عنوان یکی از خریداران اصلی تسلیحات صهیونیستی، همکاری نظامی گسترده‌ای با تل‌آویو دارد. این همکاری نه‌تنها اعتماد به نفس نظامی آذربایجان را به همراه داشته است بلکه پیوند‌های استراتژیک دو طرف را استحکام بخشیده است.
هرچند روابط همزمان با جمهوری آذربایجان به اسرائیل و ترکیه اجازه داده است که در جنگ قره‌باغ در کنار هم ظاهر شوند، اما روابط پیچیده میان این دو طرف بر سر تسلط بر مناطق تحت نفوذ در سوریه، چالش‌های خاص خود را به دنبال داشته است. ترکیه در تلاش برای ایجاد منطقه‌ای امن در شمال سوریه به‌منظور مقابله با تهدیدات گروه‌های کرد است تا دامنه نفوذ خود را حفظ کند. در مقابل، اسرائیل مخالف هرگونه تثبیت قدرت در دمشق است و سیاست‌هایی را دنبال می‌کند که منافع ترکیه را به چالش می‌کشد.
این رقابت‌ها و تنش‌ها به آذربایجان فرصت می‌دهد تا با دیپلماسی، از بروز تقابل بیشتر جلوگیری کند. آذربایجان به دنبال آن است که فضا را برای تعامل و همکاری میان ترکیه و اسرائیل فراهم کند و از تبدیل رقابت‌های آنها به چالش‌های بزرگ‌تر جلوگیری به عمل آورد تا بدین ترتیب منابع خودش از قبل هر دو طرف تامین شود.
با این وجود، باید توجه داشت که درگیری‌های جاری در سوریه و رقابت‌های منطقه‌ای، نه مسئله‌ای ساده و نه زودگذر است. سوریه همچنان محلی برای برخورد بازیگران منطقه‌ای است که هر یک به دنبال تأمین منافع خود هستند. در این چارچوب، جمهوری آذربایجان به‌عنوان یک میانجی، سعی دارد بیشترین بهره‌برداری را کرده باشد.
قدر مسلم رقابت میان اسرائیل و ترکیه در سوریه، تنها بخشی از وضعیت پیچیده‌تری در زمینه ژئوپلیتیک خاورمیانه است و با وجود تضاد‌های عمیق‌تر میان طرفین، نمی‌توان انتظار داشت تنش‌ها برطرف شوند. تلاش‌های باکو شاید بتواند تا حدودی از گسترش تنش‌ها جلوگیری کند، اما نمی‌تواند گزینه‌ای برای کاهش چالش‌های بیشتر فراهم کند. تا زمانی که منافع و تضاد‌های عمیق میان طرفین وجود دارد، وقوع هر اتفاقی در هر مقیاسی بین دو طرف محتمل خواهد بود.
source