خالی کردن جیب گوگل با جست‌و‌جو‌های صفرکلیکی

در دهه‌های گذشته، وب به عنوان یک فضای اطلاعاتی باز و تعاملی، شاهد تحولات چشمگیری بوده است. آغازین وب، یعنی وب ۱.۰، تنها فضایی ایستا برای نمایش اطلاعات بود که در آن کاربران نقش دریافت‌کننده را داشتند. با ظهور وب ۲.۰ در اوایل دهه ۲۰۰۰، اینترنت به یک فضای پویا و تعاملی تبدیل شد؛ جایی که کاربران نه تنها مخاطب بودند، بلکه به تولید محتوا و تعامل با دیگران پرداختند.

اما حالا وب وارد یک فاز کاملا جدید و پیچیده‌تر از تکامل خود شده است، فازی که با ظهور هوش مصنوعی و موتور‌های جست‌وجوی هوشمند، قواعد اساسی اینترنت را دچار تغییر عمیقی کرده است. 

عصر جست‌و‌جو‌های صفرکلیکی، فرصت‌ها و تهدید‌های متعددی را برای آینده وب فراهم کرده است. اگر این موضوع بدون مدیریت صحیح ادامه یابد، ممکن است به زودی شاهد کاهش تنوع اطلاعاتی، انحصار در دست چند شرکت فناوری بزرگ و ضعف در اکوسیستم محتوا باشیم

 تغییر در الگوی تعامل کاربران
در این مرحله جدید، جست‌وجوی صفرکلیکی به یکی از مهم‌ترین رویداد‌های دنیای جست‌و‌جو تبدیل شده است. در این حالت، کاربران دیگر نیازی به کلیک بر لینک‌ها ندارند، زیرا موتور‌های جست‌و‌جو با استفاده از مدل‌های زبانی هوشمند، مستقیما پاسخ‌ها را در صفحه نمایش می‌دهند.

این تحول، علاوه بر تغییر در تجربه کاربری، مدل اقتصادی سنتی وب را تحت تأثیر قرار داده است. بر اساس گزارش AI Index Report ۲۰۲۵ منتشرشده از سوی مرکز هوش مصنوعی انسان‌محور دانشگاه استنفورد (Stanford HAI)، این موضوع به خوبی نشان داده شده است.
رشد تصاعدی محتوای تولیدشده با هوش مصنوعی
طبق داده‌های گزارش AI Index ۲۰۲۵، سهم محتوای تولیدشده با هوش مصنوعی طی سال‌های اخیر به شدت افزایش یافته است. فصل چهارم این گزارش که به موضوع «وضعیت هوش مصنوعی در صنعت تولید محتوا» می‌پردازد، نشان از سرعت در گسترش استفاده از هوش مصنوعی در تولید محتوا دارد. سهم محتوای تولیدشده با هوش مصنوعی از ۲.۳ درصد در سال ۲۰۱۹، به ۱۸.۱۰ درصد در سال ۲۰۲۴ و سپس به ۱۹.۱ درصد در سال ۲۰۲۵ رسیده است. برخی برآورد‌ها هم نشان می‌دهد، این سهم تا پایان ۲۰۲۵ ممکن است به بیش از ۹۰ درصد برسد.
عدم تعادل در استفاده از داده‌های وب
شرکت‌هایی مانند OpenAI و Anthropic AI، که مدل‌های زبانی پیشرفته‌ای مانند GPT و Claude را توسعه داده‌اند، سالانه میلیارد‌ها صفحه از محتوای وب را جمع‌آوری و به عنوان داده آموزشی برای مدل‌های خود به کار می‌گیرند.

اما آنچه بیشترین نگرانی را ایجاد کرده، عدم تعامل مستقیم این شرکت‌ها با تولیدکنندگان محتوا است. متیو پرینس، مدیرعامل شرکت Cloudflare، در این زمینه می‌گوید: «اوپن‌ای‌آی برای هر ۲۵۰ صفحه‌ای که استفاده می‌کند، تنها یک تعامل ایجاد می‌کند و این عدد برای Anthropic ۶۰۰۰ به یک است.» 

طبق گفته او، قبل از ظهور هوش مصنوعی، موتور‌های جست‌و‌جو به‌ازای هر دو صفحه‌ای که کاربر می‌خواند، یک بازدید به وب‌سایت منبع ارسال می‌کردند. اما این عدد امروزه به یک بازدید در مقابل شش صفحه کاهش یافته است.
تغییر در مدل اقتصادی وب
این موضوع به معنای از دست دادن تعادلی است که قبلاً میان موتور‌های جست‌و‌جو و وب‌سایت‌ها وجود داشت. حالا ۷۵ درصد از جست‌و‌جو‌ها در گوگل بدون کلیک و بدون ارجاع به منابع اصلی پاسخ داده می‌شوند. این وضعیت، علی‌رغم تسهیل دسترسی کاربران به اطلاعات، چالش‌های جدی برای پایداری محتوا و تنوع منابع اطلاعاتی ایجاد کرده است.
در این فضای جدید، وب‌سایت‌ها دیگر فقط با بهینه‌سازی موتور‌های جست‌و‌جو (SEO) نمی‌توانند به تنهایی ترافیک و درآمد خود را تضمین کنند. اینترنت بدون کلیک، نیازمند استراتژی‌های جدیدی است که بتواند همزمان با ارائه محتوای باکیفیت، ارزش افزوده‌ای فراتر از پاسخ‌های سریع و کوتاه ایجاد کند.

عصر جست‌و‌جو‌های صفرکلیکی، فرصت‌ها و تهدید‌های متعددی را برای آینده وب فراهم کرده است. اگر این موضوع بدون مدیریت صحیح ادامه یابد، ممکن است به زودی شاهد کاهش تنوع اطلاعاتی، انحصار در دست چند شرکت فناوری بزرگ و ضعف در اکوسیستم محتوا باشیم.

بنابراین، طراحی مدل‌های جدید اقتصادی، تنظیم قوانین منصفانه برای استفاده از داده‌های وب و همکاری بین تمامی بازیگران این عرصه، ضروری به نظر می‌رسد. آینده وب، اکنون در دستان همه بازیگران این عرصه قرار دارد و تصمیمات امروز، مسیر آینده اینترنت را خواهد تعیین کرد.