باشگاه خبرنگاران جوان؛ علی محسنی – در بخش بین‌الملل ویژه‌برنامه «خرمشهر» که هر شب ساعت ۲۲ از شبکه افق پخش می‌شود، شهاب اسفندیاری با مرور تحولات اخیر ژئوپلیتیکی، به بررسی آثار بلندمدت این تحولات بر نظم بین‌المللی پرداخت. او در این برنامه گفت: در سال‌های اخیر، موضوع تغییر روابط قدرت و شکل‌گیری قطب‌های جدید به یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های تحلیلگران روابط بین‌الملل تبدیل شده است.
قطب‌های جدید قدرت در حال شکل‌گیری هستند
اسفندیاری با اشاره به ضعف تدریجی ساختار نظم جهانی که پس از جنگ جهانی دوم شکل گرفت، افزود: ظهور قدرت‌های نوظهور در عرصه‌های اقتصادی و نظامی، چالش‌هایی جدی برای هژمونی قدرت‌های سنتی ایجاد کرده است. او تصریح کرد که اتفاقاتی مانند تحولات در منطقه غرب آسیا، جنگ غزه، و حملات رژیم صهیونیستی و آمریکا به ایران، به‌عنوان نقاط بحرانی در روند تغییر موازنه قدرت جهانی شناخته می‌شوند.
تحلیل آینده نظم جهانی با حضور پژوهشگر بین‌المللی
اسفندیاری در ادامه، به معرفی مهمان برنامه پرداخت: گلن اریک آندره دیسن، استاد علوم سیاسی اهل نروژ و متخصص سیاست خارجی روسیه، ژئواکونومی و یکپارچگی اوراسیا. او سابقه تدریس در دانشگاه‌های مختلف از جمله دانشگاه مک‌کواری، دانشگاه اقتصاد مسکو و دانشگاه جنوب شرقی نروژ را در کارنامه دارد و تمرکز پژوهشی او بر چندقطبی‌گرایی، نقد لیبرالیسم غربی و سیاست خارجی محافظه‌کارانه روسیه است.
از جنگ اوکراین تا غزه؛ از نظریه تا واقعیت
اسفندیاری با اشاره به کتاب‌های تأثیرگذار دیسن، از جمله «روس هراسی»، «جنگ اوکراین و نظم اوراسیایی»، و «انحطاط تمدن غربی» گفت: دیدگاه‌های این اندیشمند نروژی درباره افول نظم غربی و ظهور ساختارهای قدرت چندقطبی، بستر مناسبی برای تحلیل مناقشات جاری در جهان از جمله تنش‌های مرتبط با غزه و ایران فراهم می‌آورد.
وی در پایان گفت‌وگوی مقدماتی خود، پرسشی کلیدی را مطرح کرد: چگونه می‌توان تحولات اخیر نظیر جنگ غزه و حمله به ایران را در چارچوب رقابت قدرت‌های جهانی و روند شکل‌گیری نظم نوین بین‌الملل تحلیل کرد؟
گلن دیزن : غرب از کاهش تسلط خود هراسان است
پژوهشگر برجسته روابط بین‌الملل و استاد دانشگاه جنوب شرقی نروژ، با اشاره به تغییر موازنه قدرت جهانی، گفت ظهور قدرت‌هایی مانند چین، روسیه و ایران نظم سلطه‌گرایانه غرب را به چالش کشیده است.
در ادامه ویژه‌برنامه تحلیلی «خرمشهر» که هر شب از شبکه افق پخش می‌شود، گلن اریک آندره دیزن استاد علوم سیاسی و تحلیلگر برجسته ژئوپلیتیک، با حضور در بخش بین‌الملل برنامه، به بررسی زمینه‌های تاریخی و ژئوپلیتیکی تحولات جاری در منطقه و جهان پرداخت.
تلاش غرب برای حفظ سلطه؛ از فناوری تا استراتژی
دیزن در ابتدای سخنان خود با طرح این پرسش که «چرا غرب در پی سلطه بر دیگر کشورهاست؟» گفت:
«پس از انقلاب صنعتی و با آغاز رقابت‌های گسترده میان دولت‌ها، تسلط بر فناوری‌های سطح بالا، کریدورهای اقتصادی و نظام‌های پرداخت جهانی به موضوعی راهبردی برای غرب بدل شد. اما ظهور قدرت‌های نوظهور نظیر چین، روسیه و ایران، این انحصار را به چالش کشیده‌اند.»
وی افزود: امروز چین به یکی از قطب‌های تولید فناوری در جهان تبدیل شده و اتحاد رو به رشد میان تهران، مسکو و پکن موجب افول موقعیت برتر غرب در معادلات بین‌المللی شده است. دیزن تأکید کرد که غرب، به‌ویژه آمریکا، این تحولات را تهدیدی برای موقعیت استراتژیک خود می‌داند و از همین رو شاهد تنش‌ها و درگیری‌های متعددی در مناطق مختلف هستیم.
نهادهای نوین بین‌المللی؛ بستر مقابله با هژمونی آمریکا
گلن دیزن در ادامه به نقش نهادهای بین‌المللی مانند سازمان همکاری شانگهای و گروه بریکس در نظم جهانی جدید اشاره کرد و گفت:
«این نهادها تلاش می‌کنند با ایجاد سازوکارهای مشترک اقتصادی و امنیتی، جهانی‌سازی را از انحصار غرب خارج کنند و به سمت نظامی چندقطبی بر اساس منافع مشترک کشورها حرکت نمایند.»
او با اشاره به نقش این سازمان‌ها در کاهش وابستگی به دلار، افزود: از پایان جنگ سرد به این سو، نهادهایی شکل گرفتند که مسیر کاهش سلطه مالی و سیاسی آمریکا را دنبال کردند. این امر برای آمریکا یک «چراغ خطر» تلقی می‌شود و تلاش می‌کند با بازسازی هژمونی خود در برابر این روند بایستد.
ایران، بازیگری مؤثر در نظم نوین جهانی
دیزن در بخش پایانی صحبت‌های خود، نقش برجسته ایران در معادلات جهانی نوین را مورد توجه قرار داد و گفت:
«ایران در منطقه خاورمیانه، به دلیل استقلال راهبردی و مقاومت در برابر فشارهای آمریکا، به یکی از بازیگران اصلی در تضعیف نظم تک‌قطبی غرب تبدیل شده است. تهران با نزدیکی به قدرت‌هایی چون چین و روسیه، به‌درستی در حال تقویت موقعیت خود در ساختار جهانی جدید است.»
او در ادامه تأکید کرد که روند فعلی، نشان‌دهنده حرکت کشورها به سوی بازیابی اقتدار مستقل و تضعیف نظام سلطه‌گر غربی است.
گلن دیزن: اروپا امنیت خود را به بهای وابستگی به آمریکا از دست داده است
کارشناس برجسته روابط بین‌الملل با تأکید بر بحران استقلال راهبردی اروپا، گسترش ناتو و دنباله‌روی کشورهای اروپایی از سیاست‌های ایالات متحده را عامل تشدید تنش با روسیه و مانع تحقق جهانی‌سازی چندقطبی دانست.
در ادامه بخش بین‌الملل ویژه‌برنامه «خرمشهر» از شبکه افق، شهاب اسفندیاری با اشاره به یکی از گزارش‌های اخیر پارلمان فرانسه درباره لزوم بازنگری در سیاست‌های دفاعی و اقتصادی وابسته به آمریکا، از مهمان برنامه خواست تا درباره موقعیت اروپا در نظم نوین جهانی تحلیل خود را ارائه دهد.
توسعه ناتو؛ از تضمین امنیت تا تهدید ثبات
گلن دیزن در پاسخ به این پرسش، با اشاره به تحولات پس از جنگ سرد، گفت:
«پس از فروپاشی شوروی، توافقاتی میان غرب و روسیه منعقد شد که قرار بود فضای امنیتی اروپا را تثبیت کند، اما روند توسعه ناتو برخلاف این توافقات پیش رفت. روسیه این گسترش را تهدیدی جدی برای امنیت ملی خود تلقی کرد.»
وی افزود که گسترش ناتو و افزایش نظامی‌گری در قاره اروپا، بیش از آن‌که احساس امنیت ایجاد کند، احساس ناامنی و تهدید متقابل را در روسیه تقویت کرده است. از دید روسیه، این تحرکات دیگر قابل مقایسه با فضای پس از جنگ جهانی دوم نیست و می‌تواند بستر بحران‌های تازه‌تری در آینده باشد.
اروپا؛ در تله دیکته‌های استراتژیک آمریکا
دیزن با انتقاد از سیاست‌گذاران اروپایی، گفت:
«اروپایی‌ها به جای تعریف یک سیاست مستقل، در حال پیاده‌سازی سیاست‌های دیکته‌شده از سوی آمریکایند. این رفتار نه‌تنها استقلال اروپا را تضعیف کرده، بلکه باعث شده تا مردم اروپا نیز احساس کنند امنیت واقعی‌شان قربانی سیاست‌های واشنگتن شده است.»
او تاکید کرد که این مسیر، به‌ویژه در بحبوحه بحران اوکراین، می‌تواند به یک شکاف عمیق در داخل اتحادیه اروپا منجر شود و باعث شود کشورهای اروپایی برای اولین بار به‌طور جدی درباره آینده روابط خود با آمریکا تجدیدنظر کنند.
قدرت‌گیری آسیا؛ به‌سوی هژمونی نوین
دیزن در ادامه با اشاره به آینده نظم جهانی، گفت:
«جهانی‌سازی‌ای که غرب از آن سخن می‌گوید، لزوماً همسو با منافع کشورهای آسیایی نیست. چین، روسیه و سایر کشورهای منطقه، در حال شکل دادن به یک نظم بدیل‌اند که برخاسته از آسیاست، نه غرب.»
وی پیش‌بینی کرد که روسیه در آینده‌ای نزدیک، به یک قدرت هژمون منطقه‌ای در آسیا تبدیل خواهد شد و با همکاری سایر کشورها، توازن قدرت را به‌شکلی معنادار تغییر خواهد داد؛ موضوعی که به‌هیچ‌وجه خوشایند غرب نخواهد بود.
استقلال اروپا؛ یک ضرورت، نه انتخاب
در پایان این بخش، گلن دیزن تأکید کرد که اگر اروپا خواهان حفظ جایگاه مؤثر در نظام بین‌المللی است، باید به‌سمت استقلال راهبردی از آمریکا حرکت کند و با بازتعریف سیاست خارجی خود، از تبدیل شدن به ابزار سیاست‌های یک‌جانبه‌گرایانه واشنگتن بپرهیزد.
گلن دیزن: ایران‌هراسی و اسلام‌هراسی ابزار رسانه‌ای غرب برای توجیه تهاجم است
تحلیلگر سیاسی نروژی در گفت‌وگو با برنامه «خرمشهر» شبکه افق، گفت: پیش از هر جنگی، ماشین پروپاگاندا در غرب فعال می‌شود تا با ایجاد هراس از کشورهای مستقل، افکار عمومی را برای اقدامات تجاوزکارانه آماده کند.
در ادامه ویژه‌برنامه تحلیلی «خرمشهر»، شهاب اسفندیاری با اشاره به نقش رسانه‌ها در دامن‌زدن به جریان‌هایی چون روسیه‌هراسی، ایران‌هراسی و اسلام‌هراسی، از مهمان بین‌المللی برنامه، گلن دیزن، نویسنده کتاب «روسیه‌هراسی»، خواست تا تحلیل خود را در این‌باره ارائه دهد.
پروپاگاندا؛ پیش‌زمینه عملیات نظامی و فشار سیاسی
گلن دیزن در پاسخ گفت:
«همواره پیش از اقدام نظامی یا تشدید فشارهای سیاسی، موجی از تبلیغات منفی در رسانه‌های غربی به راه می‌افتد. هدف از این پروپاگاندا، سیاه‌نمایی کشورهایی است که حاضر نیستند زیر سلطه غرب قرار گیرند.»
او تأکید کرد که این اقدامات صرفاً برای توجیه افکار عمومی غرب طراحی می‌شود، تا در مواجهه با تجاوزها یا تحریم‌های یک‌جانبه، تصویر قربانی را برای مهاجمان ترسیم نکنند، بلکه آن را اقدامی پیشگیرانه جلوه دهند.
دامن‌زدن به ایران‌هراسی و اسلام‌هراسی در رسانه‌های غربی
دیزن با بیان این‌که ایران و کشورهای مستقل دیگر، در معرض شدیدترین حملات روانی رسانه‌ای هستند، گفت:
«ایران‌هراسی و اسلام‌هراسی در رسانه‌های غربی، حتی در سینمای هالیوود، ترویج می‌شود تا چهره‌ای تهدیدآمیز از جمهوری اسلامی بسازند. اما این رسانه‌ها هرگز به تنش‌آفرینی‌های واقعی آمریکا یا جنایات رژیم صهیونیستی در غزه و لبنان اشاره نمی‌کنند.»
او ادامه داد: همان کشورهایی که ایران را به افراط‌گرایی متهم می‌کنند، خود عامل اصلی بی‌ثباتی و خشونت در منطقه‌اند و تمام تلاش‌شان این است که چهره جمهوری اسلامی را در افکار عمومی جهان مخدوش کنند.
هدف از تبلیغات منفی؛ جلوگیری از شکل‌گیری تمدن مستقل
دیزن با نگاهی کلان‌تر افزود:
«در نهایت ما باید خودمان روایت تمدنی خود را بسازیم و نگذاریم که تبلیغات غربی ما را از مسیر اهداف‌مان منحرف کند. کشورهایی مانند ایران، با تکیه بر هویت مستقل خود، باید در برابر این امواج تبلیغاتی بایستند و آینده‌ای بر مبنای عدالت، دموکراسی واقعی و مبارزه با تروریسم طراحی کنند.»
وی با اشاره به حمله اخیر رژیم صهیونیستی به ایران گفت: این حمله در حالی صورت گرفت که تبلیغات منفی علیه ایران شدت گرفته بود و رسانه‌های غربی تلاش داشتند فعالیت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز جمهوری اسلامی را تهدید جلوه دهند. اما حقیقت آن است که ایران هدف تجاوزی بود که در میانه مذاکرات صلح رخ داد.
گلن دیزن: روسیه به‌دنبال اتحاد راهبردی با ایران در برابر تهدیدات مشترک است
پژوهشگر نروژی روابط بین‌الملل در گفت‌وگو با برنامه خرمشهر، با اشاره به تغییر جهت‌گیری استراتژیک روسیه پس از بحران اوکراین، گفت: روسیه به‌دلیل ناامنی فزاینده از جانب غرب، به‌دنبال گسترش اتحاد با ایران، چین و کشورهای همسو است.
در ادامه برنامه «خرمشهر» که از شبکه افق پخش می‌شود، شهاب اسفندیاری با طرح پرسشی درباره واکنش روسیه به حمله رژیم صهیونیستی به ایران، از مهمان بین‌المللی برنامه خواست تا با توجه به سابقه تحولات پس از جنگ سرد، به تحلیل موضع احتمالی روسیه بپردازد.
روسیه پس از جنگ سرد؛ از تمرکز بر اروپا تا چرخش به شرق
گلن دیزن در پاسخ گفت:
«پس از پایان جنگ سرد، روسیه تلاش کرد با بازتعریف سیاست خارجی خود، بار دیگر جایگاه هژمونیکش را در اروپا احیا کند. اما از سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ به بعد، احساس تهدید فزاینده از جانب اروپا باعث شد تا روسیه نگاه امنیتی‌تری به غرب پیدا کند.»
وی افزود که در پی تشدید فشارها و اقدامات ناتو، روسیه به‌تدریج تمرکز راهبردی خود را از اروپا به شرق تغییر داد و به دنبال ایجاد اتحادهای جدیدی با کشورهایی مانند چین، ایران و پاکستان رفت.
نزدیکی مسکو به تهران؛ واکنشی به انزوای راهبردی روسیه
دیزن تاکید کرد:
«نزدیکی روسیه به ایران، یک انتخاب تاکتیکی نبود، بلکه یک ضرورت راهبردی در برابر فشارهای غربی بود. اتحاد با ایران و سایر کشورهای مستقل، برای مسکو فرصتی ایجاد کرده تا توازن را در معادلات جهانی بازسازی کند.»
او همچنین گفت: برای غرب، این چرخش روسیه به سمت ایران و چین یک اقدام شوک‌آور بود و نگرانی‌های تازه‌ای را در اروپا درباره قدرت‌گیری این محور برانگیخت.
لزوم هماهنگی در برابر توطئه‌های صهیونیستی و آمریکایی
گلن دیزن در بخش پایانی سخنان خود گفت:
«در مقابل ائتلاف‌های غربی، کشورهایی مانند ایران، روسیه، چین و پاکستان باید در برابر توطئه‌های مشترک آمریکا و رژیم صهیونیستی، راهبردهای دفاعی مشترک تعریف کنند. این اتحاد نه‌تنها برای امنیت منطقه‌ای، بلکه برای شکل‌گیری یک نظم جهانی عادلانه ضروری است.»
او هشدار داد که برخی اقدامات رژیم صهیونیستی، از جمله قاچاق محموله‌های خاص و تحریک‌گری منطقه‌ای، بخشی از سناریوهای تنش‌زای آمریکا و متحدانش است که نیازمند پاسخ منسجم و هماهنگ کشورهای مستقل است.
گلن دیزن: پایان جنگ اوکراین نه در اختیار ترامپ است و نه در کنترل آمریکا
تحلیلگر نروژی روابط بین‌الملل در برنامه «خرمشهر» گفت: جنگ اوکراین نتیجه بی‌ثبات‌سازی هدفمند منطقه توسط غرب است و ادعاهای ترامپ درباره نفوذ بر پوتین، بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد تا راهبردی.
در بخش پایانی گفت‌وگوی تحلیلی برنامه «خرمشهر» از شبکه افق، شهاب اسفندیاری با طرح پرسشی درباره آینده جنگ اوکراین، به اظهارات اخیر دونالد ترامپ اشاره کرد که مدعی شده بود ولادیمیر پوتین علاقه‌ای به پایان جنگ ندارد. او از گلن دیزن خواست تا با توجه به تحلیل‌های امنیتی خود، درباره راه‌حل یا سرانجام این جنگ توضیح دهد.
اظهارات ترامپ؛ بی‌پایه، شعاری و غیرعملی
گلن دیزن در واکنش به اظهارات ترامپ، با صراحت گفت:
«ترامپ معمولاً زیاد حرف می‌زند و بسیاری از صحبت‌های او فاقد پایه تحلیلی است. او تصور می‌کند که می‌تواند با نفوذ شخصی‌اش، جنگ را تمام کند یا بر پوتین تأثیر بگذارد، در حالی‌که واقعیت میدانی اوکراین بسیار پیچیده‌تر از این تصورات است.»
دیزن افزود که تحولات فعلی در اوکراین از کنترل شخص ترامپ و حتی دولت آمریکا خارج شده است و بیشتر ناشی از روندهای ساختاری در روابط بین‌الملل است که سال‌ها پیش آغاز شده‌اند.
تضمین امنیتی؛ اولویت راهبردی روسیه در برابر غرب
دیزن تأکید کرد:
«روسیه به‌دنبال تضمین‌های امنیتی جدی در برابر تهدیدات ناشی از گسترش ناتو و تحریکات غربی در مرزهایش است. مسکو این احساس را دارد که غرب در حال تسلیح و تهییج اوکراین برای بی‌ثبات‌سازی فضای امنیتی پیرامون روسیه است.»
وی گفت که حمله روسیه به اوکراین، واکنشی به این احساس تهدید و ناامنی بوده است و تا زمانی که این نگرانی‌ها برطرف نشود، امکان پایان واقعی جنگ وجود ندارد.
غرب، عامل اصلی تداوم جنگ
دیزن در ادامه تحلیل خود افزود:
«آنچه امروز در اوکراین می‌گذرد، در واقع همان سناریویی است که غربی‌ها به‌دنبال آن بودند. بحران‌سازی در مرزهای روسیه، تضعیف جایگاه مسکو و ایجاد شکاف‌های ژئوپلیتیکی در اروپای شرقی، اهدافی بود که با تحریک اوکراین دنبال شد.»
او پیش‌بینی کرد که در آینده، نه‌تنها پایان روشنی برای این جنگ متصور نیست، بلکه احتمال بروز تنش‌های شدیدتر در سایر نقاط شرق اروپا و اوراسیا نیز وجود دارد.
برنامه تحلیلی «خرمشهر» هر شب ساعت ۲۲ با اجرای سید احمد موسوی و شهاب اسفندیاری، از شبکه افق پخش می‌شود و با حضور تحلیلگران داخلی و خارجی، ابعاد تجاوزات قدرت‌های غربی، تحولات ژئوپلیتیکی، و روایت مقاومت در برابر هژمونی جهانی را بررسی می‌کند.
source