حامیان اهدای پولی پلاسما، راه را بر اصول علمی بسته‌اند

رئیس انجمن علمی انتقال خون در نامه‌ای به وزیر بهداشت:

رئیس انجمن علمی انتقال خون با اشاره به عدم شفافیت کسب‌وکار جمع‌آوری پلاسما در مراکز خصوصی، گفت: توان فزاینده مالی حامیان اهدای پولی پلاسما موجب شده تا در شرایط نابرابر تبلیغاتی، زمینه اثرگذاری علمی در تصمیم سازی و رسیدن به راهبردی عقلانی فراهم نشود.

به گزارش خبرگزاری آنا، علی‌اکبر پور فتح اله در نامه‌ای به وزیر بهداشت با اشاره به تاریخچه صنعت پلاسما در کشور اظهار کرد: در اولین سال تأسیس سازمان انتقال خون با دعوت و مجوز اقامت گرفتن برای کارشناسان بین‌المللی شاهد تأسیس پالایشگاه 20 هزار لیتری پلاسما و طراحی پالایشگاه 70 هزار لیتری پلاسما به‌منظور استحصال پلاسمای داوطلبانه بودیم.

وی بابیان اینکه پس از انقلاب در تداوم فعالیت‌های مردم محور این مجموعه ملی به همت کارشناسان انتقال خون در سال 1373 پالایشگاه 70 هزار لیتری به بهره‌برداری رسید، افزود: بااین‌وجود سازمان انتقال خون ایران در پنجاهمین سالگرد تأسیس مدبرانه آن، روزگار سختی را می‌گذراند، به‌طوری‌که شاهد اهدای پولی پلاسما و تقلیل صنعت پلاسما به تجارت و اهدای حرفه‌ای پلاسما هستیم.

رئیس انجمن علمی انتقال خون تأکید کرد: سازمان انتقال خون ایران از بدو تأسیس مقید به تهیه خون و فرآورده‌های مشتق از پلاسما بر اساس دستورالعمل‌های نهادهای معتبر بین‌المللی بوده و این مهم تا به امروز از اهداف جدانشدنی این نهاد بهداشتی – خدماتی بوده است.

وی یادآور شد: با آغاز موج جهانی انتشار ویروس‌های قابل‌انتقال از طریق خون و عدم توانایی صنعت پلاسمایی کشور در انطباق با علم روز دنیا، پالایشگاه زیرمجموعه انتقال خون تعطیل و روش استحصال قراردادی با پالایشگرهای صاحب‌نام جهانی در دستور کار قرار گرفت؛ نظر به نقایص این روش در تأمین پایدار داروهای مشتق از پلاسما موردنیاز کشور، تصمیم بر آن شد که با ارائه مشوق به پالایشگرهای به‌روز جهان زمینه ورود، سرمایه‌گذاری و درنهایت تولید محصول نهایی در کشور با مشارکت این پالایشگران فراهم شود.

پور فتح اله ادامه داد: لذا به شرکت بیوتست آلمان و سازمان تأمین اجتماعی اجازه داده شد تحت نظارت سازمان‌های «انتقال خون» و «غذا و دارو»، پلاسمای پولی مشروط به تأسیس پالایشگاه بر اساس استانداردهای اتحادیه اروپا در کشور جمع‌آوری کنند، به همین منظور شرکت بیودارو با مشارکت بیوتست آلمان و دارو پخش ایران به نمایندگی سازمان تأمین اجتماعی در سال 1381 تشکیل شد.

وی گفت: با تغییر دولت در سال 1384 و تغییرات در سازمان‌های نظارتی بهداشت و سلامت، راهبرد دستیابی به تولید مشتقات پلاسمایی در کشور متوقف و هیچ‌گونه اقدام عملی در راه‌اندازی پالایشگاه صورت نگرفت و این در حالی بود که جمع‌آوری و صادرات پلاسمای پولی در کشور به‌سرعت در حال گسترش بود.

رئیس اسبق سازمان انتقال خون افزود: با آغاز کار دولت دوازدهم دکتر حسن هاشمی، وزیر وقت بهداشت بر آن شد که عدم استیفای تعهد توسط شرکت بیوتست و نماینده قانونی آن مدنظر قرار گیرد و انحراف از راهبرد اولیه اصلاح شود. ازاین‌رو نیاز کشور به پلاسما برای خودکفایی در تولید داروهای مورد درخواست بیماران 600 هزار لیتر برآورد شد؛ این برآورد در سازمان غذا و دارو انجام شد و صحت آن در مقاله منتشرشده توسط طرفداران جمع‌آوری پلاسمای پولی تأییدشده است.

وی اظهار کرد: با توجه به نیاز کشور مقرر شد که میزان مورد درخواست از سه طریق تهیه شود؛ 200 هزار لیتر از پلاسمای بازیافتی سازمان انتقال خون ایران، 200 هزار لیتر از طریق جمع‌آوری پلاسمای پولی و 200 هزار لیتر از طریق پلاسما فرزیس داوطلبانه در سازمان انتقال خون تأمین شود.

پور فتح اله ادامه داد: با توجه به تأکید وزیر بهداشت بر ثبات راهبرد اولیه پلاسما در کشور، در مدت کوتاهی اولین کارخانه استحصال پلاسما در ایران به بهره‌برداری رسید و 180 هزار لیتر پلاسمای داوطلبانه بازیافتی، 200 هزار لیتر پلاسمای پولی و 35 هزار لیتر پلاسما فرزیس داوطلبانه در کشور جمع‌آوری شد؛ این در حالی بود که همچنان هیچ گام عملیاتی توسط پالایشگر بین‌المللی و نماینده آن در مسیر راه‌اندازی پالایشگاه پلاسما در کشور برداشته نشد.

وی گفت: با آمدن دکتر مسعود نمکی به وزارت بهداشت، تغییر در سازمان انتقال خون ایران در محل شرکت ذینفع در جمع‌آوری پلاسمای پولی توسط او در دستور کار قرار گرفت و از آن روز، رویه حمایت از جمع‌آوری پلاسمای پولی تا به امروز ادامه یافته و در سایه چنین نگرشی در مدت 4 سال دو بار راهبرد پلاسمای کشور دستخوش تغییر گشته‌اند.

پورفتح‌اله یادآور شد: مراکز پلاسمافرزیس داوطلبانه باوجود تأکید سازمان بهداشت جهانی بر ضرورت وجود آن‌ها تعطیل شد، 8 مرکز جمع‌آوری پلاسمای پولی به 33 مرکز افزایش یافت، تعهد مراکز جمع‌آوری پلاسمای به ایجاد پالایشگاه حذف شد و برآورد پلاسما موردنیاز کشور بدون هیچ تحلیل و محاسبه علمی به ناگاه از 600 هزار لیتر به 800 هزار، یک‌میلیون و دو میلیون لیتر تغییر و هم‌زمان وعده مشوق صادراتی برای پلاسما داده شد!

وی خاطرنشان کرد: به دلیل عدم وجود فضای شفاف کسب‌وکار به‌ویژه در جمع‌آوری پلاسمای پولی، ذینفعان این تجارت گاه در قامت تحلیل گران علمی مطالبی در رسانه‌ها و مجلات که در کمتر جایگاه علمی نمایه شده‌اند، به چاپ رسانده و از سوی دیگر فضای نقد دوجانبه و شفاف‌سازی را در چند سال گذشته تنگ‌تر کرده‌اند.

رئیس انجمن علمی انتقال خون ایران افزود: این رویه غیرعلمی گاه به‌صورت مصاحبه یک‌سویه در کانال‌های مجازی وابسته به این گروه یا صداوسیما، فرار از مناظره و اشاعه مطالبی فاقد وجاهت علمی در بستری غیرعلمی آن‌هم از سوی افرادی که در این سال‌ها بیشترین مسئولیت را در گسترش رویه اهدای حرفه‌ای و پولی داشته‌اند، نه‌تنها به دستیابی کشور به راهبردی عقلانی و علمی درزمینهٔ پلاسما کمک نمی‌کند، بلکه می‌تواند روند راهبرد سازی علمی در وزارت بهداشت را تحت تأثیر قرار دهد.

وی گفت: انجمن علمی انتقال خون ایران با توجه به اشراف به علم انتقال خون و چرخه استحصال پلاسما، آمادگی دارد در فضایی شفاف با حضور وزیر محترم بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مدیران و راهبرد سازان این عرضه، شنونده و پاسخگوی نظرات مختلف درزمینهٔ پلاسما و دستیابی به راهبرد منطقی و ملی به‌سوی رسیدن به صنعت پلاسمایی به‌روز باشد.

پور فتح اله ادامه داد: با توجه به درخواست‌های مکرر ذینفعان جمع‌آوری پلاسمای پولی بر ضرورت ملاقات با عالی‌ترین مقامات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی این انجمن نه‌تنها به دنبال مسدود کردن چنین ارتباطی نیست بلکه با استقبال از فضای علمی، گفتگو و مباحثه مایل است با حضور در چنین جلساتی به شفاف شدن و علمی‌تر شدن فضای تصمیم‌گیری کمک کند.

وی یادآور شد: انجمن‌های علمی و نظام داوطلبانه انتقال خون تنها با اتکا به همت اندیشمندان این حوزه و حضور بزرگوارانه مردم شکل‌گرفته‌اند درحالی‌که گردش مالی پلاسمای ایران در بازارهای جهانی در سال 2017 با مبلغ 202 میلیون دلار گزارش‌شده و این توان فزاینده مالی شرایط نابرابر تبلیغاتی و زمینه اثرگذاری روزافزون منفعت برندگان را در تصمیم‌سازی‌های نظام سلامت فراهم کرده است.

رئیس اسبق سازمان انتقال خون تأکید کرد: ایجاد تعامل درزمینهٔ راهبرد سازی، سیاست‌گذاری بر اساس منافع ملی و بازگشت به اصول علمی جز در سایه فضای شفاف گفتگو و مباحثه میسر نخواهد بود و این مهم با توجه به منش وزیر بهداشت در تکیه‌بر اصول علمی در راهبرد سازی‌های نظام سلامت امکان‌پذیر است.